Οι εθνικές εκλογές είναι πάντα στην ημερήσια διάταξη τα τελευταία χρόνια.Το κείμενο που ακολουθεί είναι πιστή μεταφορά δημοσιεύματος της εφημερίδας "H Καθημερινή" (της 29/11/1991, σύμφωνα με την ανάρτηση «Η ΔΙΕΞΟΔΟΣ ΣΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΑΔΙΕΞΟΔΑ - Ο ΔΙΚΑΙΟΤΕΡΟΣ ΕΚΛΟΓΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ»). Το έχω ξαναναρτήσει στο παρελθόν (~1997), πριν την έκρηξη των blogs. Ελπίζω αυτή τη φορά να οδηγήσει σε συζήτηση.
Θα ήθελα να δω προτάσεις πιο άμεσης Δημοκρατίας, τώρα που έχουμε τα εργαλεία. Εδώ όμως βλέπουμε ότι υπάρχουν αληθινές εναλλακτικές στην Ενισχυμένη Αναλογική, που ενσωματώνουν τη λαϊκή αποδοχή (ή όχι) στη συνολική εικόνα της κάθε πολιτικής παράταξης.

---

ΑΠΟΨΕΙΣ / Η KAΘHMΕΡΙΝΗ

"Αναλογική πολλαπλών επιλογών"

ΝΕΟ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ, "ΚΛΕΙΔΙ" ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Παρουσίαοη: ΔHMHTPH ΚΑΠΡΑΝΟΥ

Ο όρος "Δημοκρατiα", ταλαιπωρημένος και ως έννοια, είναι σήμερα, ασφαλώς, δημοφιλής όσο ποτέ άλλοτε. Η παταγώδης κατάρρευση των γνωστών αντιδημοκρατικών καθεστώτων, καθιστά πλέον το δημοκρατικό πολίτευμα ως το "πολiτευμα των πολιτευμάτων".

Η δημοκρατία, φυσικά, απαιτεί αρκετούς άρχοντες και όργανα. Και εκεί είναι -όπως η ιστορία έχει διδάξει- που αρχίζει το πρόβλημα, η νόθευση -αν θέλετε- του πολιτεύματος με τις πανάρχαιες ρiζες αλλά και την πλέον ευαiσθητη υφή. Τα εκλογικά συστήματα εiναι -ήταν πάντοτε εξάλλου- οι δεiκτες του πόσο σωστά εφαρμόζεται ή πόσο σωστά λειτουργεί η δημοκρατία, η οποία είναι άρρηκτα δεμένη με την ελευθερία, την ισοπολιτεία, τη λαϊκή κυριαρχία. Όσο λιγότερο νοθεύεται η λαϊκή έκφραση τόσο καλύτερα λειτουργεί η δημοκρατία, με στόχο πάντοτε την επiτευξη της απόλυτης εφαρμογής των εντολών που δίνει ο πολίτης με την ψήφο του σε εκείνους που επιλέγει να τον κυβερνήσουν.

Με βάση τις παραπάνω αρχές, ο κ. Βασίλειος Αρβανίτης, πολιτικός επιστήμων, προτείνει με μελέτη του το σύστημα της "Αναλογικής Πολλαπλών Επιλογών", υποστηρiζοντας ότι αποτελεi τη δικαιότερη λύση και βρίσκεται πολύ κοντά ατην έννοια της λαϊκής κυ ριαρχίας. Με γνώμονα την άποψη ότι το εκλογικό σύστημα αποτελεi το "κλειδί" που θέτει σε λειτουργία τη δημοκρατία ως πολίτευμα, ο Β. Αρβαντίτης "ξεπερνά" την "απλή αναλογική", υηοστηρiζοντας ότι με την εφαρμογή της εκτρέφονται και ανθούν: α) ο κατακερματισμός των πολιτικών δυνάμεων, αφού παρέχεται η ιδιότητα του αποφασιστικού ρυθμιστή σε ασήμαντες μειοψηφίες, β) η αθέμιτη κομματική συναλλαγή κατά το στάδιο των επαφών για το σχηματισμό συμμαχικής κυβέρνησης, γ) η εκβιαστική συμπεριφορά των μικρών απέναντι στα μεγάλα κόμματα, δ) η κυβερνητική αστάθεια και ε) ο κομματικός φανατισμός, το ρουσφέτι, η δημαγωγία, οι ταξικές αντιπαραθέσεις.

Η "απλή" -κατά τον εμπνευστή των "πολλαπλών επιλογών"- (με όσα ακολουθούν όταν ένα κόμμα δεν πάρει το 50% "συν ένα") στην ουσία πετάει στο καλάθι τη λαϊκή ψήφο αλλά και τις προεκλογικές υποσχέσεις των κομμάτων. Με την "ενισχυμένη αναλογική" -πάντα κατά τον κ. Αρβανίτη- εκτρέφονται και ανθούν: α) ο δικομματισμός και η πόλωση, β) η παρακώλυση της πολιτικής ανανέωσης, γ) ο κομματικός φανατισμός και η αντιπαράθεση σε κάθε πεδίο της κοινωνικής δραστηριότητας. Φυσίκά, η "ενισχυμένη" δεν βοηθά τη δημοκρατiα, αφού επιτρέπει σε μειοψηφίες να γίνονται πανίσχυρες κυβερνήσεις.

Όπως φαίνεται στον πίνακα, κανένα κομμα δεν πήρε το "50%+1" των ψήφων. Το "Φιλελεύθερο" κερδίζει 155 έδρες αν και πήρε λιγότερες πρώτες προτιμήσεις από το "Ριζοσπαστικό". Έχει, όμως, κερδίσει περισσότερες "δεύτερες" και "τρίτες". Έτσι, οι υπόλοιπες 145 έδρες "μοιράζονται" αναλογικά στα υπόλοιπα κόμματα.

Με το "Πλειοψηφικό" (που επiσης έχουμε δοκιμάσει, όπως και τα δύο προηγούμενα συστήματα στη χώρα μας), αφανiζονται όλα τα άλλα κόμματα, όταν η εκλογική περιφέρεια ταυτίζεται με την Επικράτεια. Παράλληλα, έχει όλα τα "μείον" της "ενισχυμένης" και γι' αυτό, άλλωστε, σπάνια εφαρμόζεται.

Το σύστημα "Αναλογικής Πολλαπλών Επιλογών", που προτείνει ο Βασ. Αρβανiτης, βασίζεται στη δυνατότητα του πολίτη να έχει περισσότερες της μιας επίλογής κόμματος ή υποψηφίου. Στο παράδειγμα που ακολουθεί φαίνεται ο τρόπος λειτουργίας του συστήματος.

Έστω ότι έχουμε προεδρική εκλογή απ' ευθείας από τον πολίτη. Οι υποψήφιοι είναι οκτώ: Βενιζέλος, Δραγούμης, Καποδiστριας, Κουντουριώτης, Μαυροκορδάτος, Μεταξάς, Παπαναστασiου. Τρικούπης.

Οι ψηφοφόροι επιλέγουν, υποχρεωτικά, σύμφωνα με τον εκλογικό νόμο, πέντε από τους οκτώ υποψηφiους και τους κατατάσσουν κατά σειρά ηροτiμησης στο ειδικά σχεδιασμένο ψηφοδέλτιο, στο οποίο υπάρχουν οι αύξοντες αριθμοί.

Με τον τρόπο αυτό κάθε υποψήφιος συγκεντρώνει πέντε ειδών προτιμήσεις (ΑΒΓΔΕ), διαφορετικής βαρύτητας, σε διάφορα ποσοστά. Στην καταμέτρηση λαμβάνονται κατ' αρχήν τα ποσοστά της Α προτίμησης. Αν ένας από τους υποψήφιους έχει συγκεντρώσει την "πρώτη" επιλογή στο 50% "συν ένα" των ψήφων τότε εκλέγεται με βάση την απλή αναλογική, που εφαρμόζεται χωρίς πρόβλημα. Αν όχι -κάτι που συμβαίνει συνήθως- τότε λαμβάνονται υπόψη αθροιστικά τα ποσοστά "πρώτης" και "δεύτερης". επιλογής και εκλέγεται ο υποψήφιος που συγκέντρωσε το μεγαλύτερο ποσοστό επειδή εiναι άμεσα και έμμεσα αποδεκτός από την απόλυτη πλειοψηφία των εκλογέων. Αν δεν προκύψει θετικό αποτέλεσμα, η διαδικασία συνεχίζεται με τη διαδοχική προσμέτρηοη και άλλων προτιμήσεων (Α+Β+Γ ή Α+Β+Γ+Δ και λοιπά) έως ότου υπάρξει θετικό αποτέλεσμα.

Με τον iδιο τρόπο μπορεί να γίνει η εκλογή στις βουλευτικές εκλογές, όπου ο ψηφοφόρος έχει πάλι το δικαίωμα περισσότερων της μιας επιλογών και επιλέγει ένα κόμμα ως "πρώτο", ένα ως "δεύτερο", και "τρίτο" (μέχρι πέντε) στις προτιμήσεις του.

Στη καταμέτρηση εφαρμόζεται πάλι το σύστημα της "Απλής" στην περίπτωση που ένα κόμμα έχει συγκεντρώσει το 50% "συν ένα". Αν όχι, γίνεται πάλι η καταμέτρηοη προτιμήσεων (Α+Β ή Α+Β+Γ κλπ.). Το κόμμα που έρχεται πρώτο σε άθροισμα προτιμήσεων κερδίζει τις μισές "συν πέντε" (δηλ. 155) έδρες του Κοινοβουλiου, ώστε να μπορεί να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, ενώ οι υπόλοιπες 145 έδρες κατανέμονται με βάση τα αθροίσματα των προτιμήσεων.

Προτεiνεται επίσης και δεύτερος τρόπος, με διαχωρισμό της δυνάμεως των εδρών σε Νομοθετικό Σώμα (150) και Εκτελεστικό Σώμα (150). Για το μεν Νομοθετικό ο καταμερισμός γίνεται με βάση την απλή αναλογική, ενώ για το Εκτελεστικό με βάση την "Αναλογική Πολλαπλών Επιλογών". Έτσι, επιτυγχάνεται ο διαχωρισμός της Νομοθετικής από την Εκτελεστική εξουσiα, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την εύρυθμη λειτουργiα της Δημοκρατίας. Η εκλογή βουλευτών γiνεται με σταυρό προτίμησης.

Ο εμπνευστής του συστήματος έχει απευθυνθεί κατά καιρούς στη Βουλή και τα κόμματα, αλλά το σύστημά του μάλλον δεν κρίθηκε κατάλληλο για να εφαρμοσθεί. Ο ίδιος, πάντως, εμμένει στην άποψη ότι με τις "πολλαπλές επιλογές" διασφαλίζεται πολλαπλώς η λειτουργία της Δημοκρατίας.

Όπως φαίνεται στον πίνακα, κανένα κόμμα δεν πήρε το "50%+1" των ψήφων. Το "Φιλελεύθερο" κερδίζει 155 έδρες αν και πήρε λιγότερες πρώτες προτιμήσεις από το "Ριζοσπαστικό". Έχει, όμως, κερδίσει περισσότερες "δεύτερες" και "τρίτες". Έτσι, οι υπόλοιπες 145 έδρες "μοιράζονται" αναλογικά στα υπόλοιπα κόμματα.

Α/Α	ΚΟΜΜΑΤΑ	ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ ΣΕ ΠΟΣΟΣΤΑ								ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΔΡΩΝ
		Α	Β	Γ	Δ	Ε	Α+Β	Α+Β+Γ	…
1	ΑΓΡΟΤΙΚΟ	10	8	9	8	12	18	27	…	17
2	ΕΡΓΑΤΙΚΟ	18	19	17	16	16	37	54	…	33
3	ΚΟΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ	8	6	7	5	5	14	21	…	13
4	ΛΑΪΚΟ	3	3	2	2	3	6	8	…	5
5	ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟ	7	8	12	17	16	15	27	…	17
6	ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΟ	24	19	18	16	16	43	61	…	38
7	ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟ	21	25	21	18	15	46	67	…	155
8	ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ	9	12	14	18	17	21	35	…	22
ΣΥΝΟΛΑ		100	100	100	100	100	200	300	…	300