Open Data, Facts, Metrics

Το Google Doc: (Open) Data, Facts, Metrics sources & views by ageor.

Άμυνα στους Κινδύνους του Διαδικτύου

Με όλο τον κουρνιαχτό των ημερών για τις κυβερνοεπιθέσεις με ιούς ransomware, με ρωτάνε, ως πληροφορικάριο, τι κάνω για να αισθάνομαι ασφαλής κατά τη χρήση υπολογιστή, κινητού και tablet.

Η σύντομη απάντηση

Προσπαθώ να θυμάμαι ότι ο πιο αδύναμος κρίκος, σε θέματα ασφαλείας, είμαι εγώ.  
Ποτέ, από το 1987 που χρησιμοποιώ PC, δεν έπαθα ή έγινα μάρτυς κακού χωρίς να έχει προηγηθεί εσκεμμένη ή απερίσκεπτη, εκούσια ή ακούσια παράβαση των στοιχειωδών κανόνων ασφαλείας που ακολουθούν (με μακράν βασικότερη, από την εποχή των Windows XP, το 2002, τη λάθος απόκριση σε ερώτηση του λειτουργικού συστήματος, προγράμματος ή ιστοσελίδας). Που μας φέρνει στην …

Αναλυτική απάντηση

• Τηρώ επικαιροποιημένο το λειτουργικό μου, τουλάχιστον με τις ενημερώσεις ασφαλείας. Ομοίως, για όλα τα προγράμματα, ειδικά αυτά που επικοινωνούν με το Διαδίκτυο (browsers, chat, email, downloaders κ.τ.λ.)
  Τα Windows XP και Vista π.χ., δεν υποστηρίζονται πια με ενημερώσεις, οπότε έχουν κενά ασφαλείας) και κάνω επανεκκίνηση, όταν το ζητάει, το συντομότερο δυνατό. Ομοίως, οι τελευταίες εκδόσεις των Chrome, Firefox, π.χ., δεν τα υποστηρίζουν.
• Χρησιμοποιώ firewall, antispam, antivirus και antimalware
  Τα τηρώ διαρκώς ενημερωμένα και τα προγραμματίζω να κάνουν αυτόματους περιοδικούς ελέγχους. Αν έχω οποιαδήποτε ανησυχία, ενεργοποιώ τους χειροκίνητους ελέγχους αυτών των προγραμμάτων
• Ενεργοποιώ το firewall στο router μου (αν έχει επιλογή)
• Απεγκαθιστώ συστηματικά προγράμματα και πρόσθετα (όπως Chrome, Firefox, Office κ.τ.λ.) που δεν ξέρω (ή δεν θυμάμαι) πού βρέθηκαν και τι κάνουν
  Ιδανικά, τηρώ καταλόγους με όλα όσα είχε ο υπολογιστής καινούργιος και ό,τι εγκαθιστώ, ώστε να εντοπίζω εύκολα έξωθεν «πρωτοβουλίες»
• Ενεργοποιώ τη μόνιμη εμφάνιση όλων των επεκτάσεων εγγράφων (file/document extension)
  Το κακόβουλο λογισμικό συχνά μεταμφιέζεται σε έγγραφο γνωστού τύπου (πχ. .docx, pdf, txt), που στην πραγματικότητα καταλήγει σε .exe, cmd ή άλλους τύπους που εκτελούν κώδικα, αντί να ανοίγουν στο Word, στον Reader ή στο Notepad κ.ά., όπως θα περιμέναμε.
• Δεν ανοίγω άκριτα συνημμένα σε email που δεν περίμενα, ακόμα και από γνωστό αποστολέα
• Δεν απαντώ για κανένα λόγο σε email που ζητάει προσωπικά, τραπεζικά κ.ο.κ. στοιχεία
  Καμία σοβαρή υπηρεσία δεν ζητάει, για οποιονδήποτε λόγο, τα στοιχεία πρόσβασης ενός λογαριασμού, πολύ περισσότερο όταν εμπλέκονται χρήματα. Μεταξύ των συμβουλών της τράπεζάς μου και των αυτόκλητων, συνήθως διατυπωμένων σε άθλια ελληνικά (αλλά δεν θα «καρφώνονται» πάντα τόσο εύκολα) παροτρύνσεων, τηρώ ευλαβικά τις πρώτες και καταγγέλλω συστηματικά τις δεύτερες.
• Δεν μπαίνω σε τραπεζικές κ.ά. ευαίσθητες υπηρεσίες από τον σύνδεσμο που προτείνει οποιοσδήποτε πλην του επίσημου ιστότοπου του φορέα της υπηρεσίας και πάντα ελέγχω ότι η σύνδεση είναι ασφαλής (https://…) και το πρόγραμμα περιήγησης δεν δίνει αντενδείξεις για την ασφάλεια της σύνδεσης
• Επιδεικνύω δυσπιστία και διαβάζω πολύ προσεκτικά προτού απαντήσω «ναι», «εντάξει», «δέχομαι» κ.τ.λ. σε απρόσμενες ερωτήσεις και ακόμα περισσότερο στο μήνυμα που ζητάει να επιτρέψω αλλαγές στο σύστημά μου
  Το λειτουργικό, εφαρμογές και ιστοσελίδες ζητούν, ενίοτε, έγκριση για διάφορες πρωτοβουλίες που θέλουν να λάβουν. Συχνά μια τέτοια έγκριση ισοδυναμεί με παραχώρηση δικαιωμάτων διαχειριστή, με όλους τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται.
  Για τους πιο σκληροπυρηνικούς και γι' αυτούς που σπάνια εγκαθιστούν λογισμικό στον υπολογιστή τους, μια καλή πρόταση είναι ο λογαριασμός τους κύριας χρήσης να μην έχει δικαιώματα διαχειριστή. Οι σύγχρονες εκδόσεις των λειτουργικών προσωπικών υπολογιστών επιτρέπουν την παράκαμψη αυτού του περιορισμού, όταν χρειάζεται, χωρίς να απαιτείται έξοδος και επανασύνδεση με λογαριασμό με δικαιώματα διαχειριστή.
• Κλείνω το Internet, όσο δεν το χρησιμοποιώ
  Εντάξει, αυτό, στην περίπτωσή μου, δεν συμβαίνει ποτέ…
• Σημειώνω το μήνυμα από ό,τι ειδοποιήσεις πετάγονται στην οθόνη, ειδικά τις επαναλαμβανόμενες
  Αν δεν καταλαβαίνω τι σημαίνουν ψάχνω να βρω ή ρωτάω. Συσφίγκω τις σχέσεις μου με τη Διαδικτυακή αναζήτηση και τους πιο ενημερωμένους γνωστούς μου.
• Δεν εμπιστεύομαι προστασίες, καθαρισμούς, βελτιστοποιήσεις κ.ά. γιατροσόφια από πουθενά, ειδικά τους αυτοματισμούς που τάζουν
  Ακόμα και επαγγελματικά εργαλεία επώνυμων κατασκευαστών ενδέχεται να προκαλέσουν μεγαλύτερη ζημιά από αυτή που, ίσως, διορθώνουν, ειδικά όταν δρουν αυτόματα ή οι χρήστες τους δεν αντιλαμβάνονται τις συνέπειες των επιλογών τους
• Αν υπάρχει θέμα επίκαιρου, συγκεκριμένου κινδύνου, βρίσκω και χρησιμοποιώ τις ενδεδειγμένες άμυνες για αυτόν
  Δεν εμπιστεύομαι τις λύσεις που προτείνουν τα ΜΜΕ, εκτός αν πρόκειται για έμπιστους, εξειδικευμένους ιστότοπους της δικής μου επιλογής.
  Σημειώνω, ενδεικτικά, το αφοριστικό που άκουσα, μόλις (Κυ 13/5/2017 ~15:10, στην ΕΡΤ1, για αυτούς που έχουν ήδη πληγεί από την κακόβουλη κρυπτογράφηση εγγράφων: «[…] Ή θα πληρώσεις ή θα χάσεις πλήρως τα αρχεία σου.». Δυστυχώς, ο εκφωνητής δεν μας είπε για το 'The “No More Ransom” Project', μια συλλογική προσπάθεια αποκρυπτογράφησης των «αιχμάλωτων» αρχείων με επιτυχίες στο ενεργητικό της.
• Χρησιμοποιώ μεγάλα, δύσκολα password, διαφορετικά για κάθε εργασία, ειδικά όπου παίζονται χρήματα (web banking, paypal κ.τ.λ.)
  Ένα αξιοπρεπές password έχει μήκος τουλάχιστον 8 χαρακτήρες, «λέξεις» που δεν υπάρχουν σε λεξικό, πεζά και κεφαλαία γράμματα, αριθμούς και σύμβολα. Ακόμα κι αν είχα ένα αγαπημένο password για όλες τις δουλειές, κάποτε θα έπεφτα σε έναν ιστότοπο που η προδιαγραφή του δεν θα το επέτρεπε.
  Επίσης, φυλάγω ευλαβικά τους κωδικούς μου, καθώς είναι δεδομένο ότι, αργά ή γρήγορα, ξεχνιούνται, προστατευμένους από αδιάκριτα βλέματα.

Ως επαγγελματίας της πληροφορικής, αυτά κάνω. Πιθανότατα κι εσείς, όπως κι εγώ και η πλειοψηφία των χρηστών υπολογιστή (περιλαμβάνονται κινητά και tablets), προτιμάτε να χειρίζεστε τα θέματά τους μόνοι σας. Τότε, χωρίς καν να το συνειδητοποιείτε, στο δίλημμα: «Θέλω να ρωτήσω κάποιον ειδικό πριν ή αφού πάθω τη ζημιά;» επιλέγετε το δεύτερο…

Σύνταγμα - Στοιχεία και Προϋποθέσεις Επιτυχίας

Κάθε σοβαρή συζήτηση περί αναθεώρησης του Συντάγματος καλείται να απαντήσει πειστικά στην αντίρρηση ότι αν δεν λύσουμε το πρόβλημα της εφαρμογής του, οποιαδήποτε αναθεώρηση θα είναι ανώφελη. Κόμματα (κοινοβουλευτικά και μη), κινήσεις πολιτών, ακόμα και κινήματα που ζητούν νέο Σύνταγμα, αντί για αναθεώρηση, συζητούν σε διάφορους βαθμούς έντασης, συνήθως χωρίς να αγγίζουν αυτό το μικροπροβληματάκι.
Διαρκούσης της συζήτησης, το τρέχον Σύνταγμα δέχεται συνέχεια αντιδιαμετρικές ερμηνείες για το «πνεύμα» και το «γράμμα» του, από νομικούς και συνταγματολόγους που ζουν, υποτίθεται, στην ίδια χώρα, σπούδασαν και υπηρετούν το ίδιο δίκαιο, αλλά ανήκουν… σε διαφορετικά κόμματα. Σε αυτό το κλίμα, οι «αντισυνταγματικοί» νόμοι και άλλες «παραβιάσεις» του Συντάγματος είναι αντικείμενο καθημερινής κόντρας σε όλα τα επίπεδα του δημοσίου διαλόγου, από το Κοινοβούλιο μέχρι τα τηλεπαράθυρα και τα καφενεία. Το κακό, μάλιστα, είναι γενικότερο. Ας μην ξεχνάμε ότι η ποιότητα των νομικών κειμένων είναι, πλέον, τέτοια που η χώρα έχει καταντήσει να κυβερνιέται, χρόνια τώρα, βάσει εγκυκλίων!
Με τελευταία αφορμή τη σύσταση από την κυβέρνηση της Επιτροπής για τη Συνταγματική Αναθεώρηση, παρατίθενται εδώ κάποια στοιχεία-προϋποθέσεις ενός επιτυχημένου Συντάγματος για την Ελλάδα.

'Το σημαντικότερο των Συνταγμάτων της Επανάστασης ψηφίσθηκε στην Τροιζήνα τον Μάιο του 1827 από τη Γ΄ Εθνοσυνέλευση […]. Το «Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος» διακήρυττε για πρώτη φορά την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας […]' (από την ιστοσελίδα «10 Ορόσημα Συνταγματικής Ιστορίας»).

Στρατηγικές Επιλογές

Η ιδιοσυγκρασία του Συντάγματος, όπως εκφράζεται με την ευελιξία του, την έκτασή του και την ευκολία αναθεώρησής του είναι, μεν, ευθύνη του συντάκτη του, αλλά οφείλει να συνάδει με την ιδιοσυγκρασία του λαού που το εφαρμόζει. Πρόκειται για στρατηγικές επιλογές που, χωρίς να μπορούν εύκολα να χαρακτηριστούν ως σοφές ή ανόητες, ορθές ή εσφαλμένες, καθορίζουν την επιτυχία του σημαντικότερου κειμένου του Πολιτεύματος.

Έκταση

Το Σύνταγμα μπορεί να είναι ένα μικρό, περιεκτικό κείμενο αρχών ή ένα λεπτομερειακό κείμενο που (προσπαθεί να) καλύπτει όλες τις περιπτώσεις και καταλήγει να μοιάζει με νόμο.

Αναθεώρηση

Δύο τάσεις συγκρούονται ως προς τη δυσκολία αναθεώρησης ενός Συντάγματος: Η παραδοσιακή θέλει τη διαδικασία αναθεώρησης δύσκολη και αργή, ώστε να προστατεύεται από παρατράγουδα. Μια πιο σύγχρονη, θέλει το Σύνταγμα να αλλάζει εύκολα και γρήγορα, ώστε να μπορεί να παρακολουθεί τις εξελίξεις.
Η σημερινή διαδικασία αναθεώρησεις πάσχει με διάφορους τρόπους:

• Η Βουλή αποφασίζει μόνη της πώς θα… αυτοπεριορίζεται
  Το Σύνταγμα είναι το πλαίσιο που θέτει τα όρια μέσα στα οποία μπορεί να κινείται ο Νόμος· θα μπορούσε, ίσως, να θεωρηθεί μια επιπλέον Εξουσία. Όταν συντάσσεται και αναθεωρείται από το ίδιο σώμα που νομοθετεί, βρισκόμαστε προ ενός παραδείγματος εφαρμογής της λαϊκής ρήσης «Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει», αν όχι «βάζουμε το λύκο να φυλάει τα πρόβατα».
• «Τυφλή» διαδικασία
  Η διαδικασία αναθεώρησης προβλέπει την εμπλοκή δύο διαδοχικών κοινοβουλευτικών συνθέσεων: Η πρώτη ορίζει τα προς αναθεώρηση άρθρα και η δεύτερη αναθεωρεί. Δηλαδή, το τρέχον Κοινοβούλιο δίνει λευκή επιταγή στο επόμενο να αναθεωρήσει τα άρθρα αυτά όπως θέλει, ενδεχομένως με απλή πλειοψηφία μόνο 151 Βουλευτών, εάν η προηγούμενη Βουλή ψήφισε τα αναθεωρητέα άρθρα με πλειοψηφία ⅗ (181 Βουλευτών). Υπενθυμίζεται ότι με το τρέχον εκλογικό σύστημα, 50 από αυτούς τους Βουλευτές (το ⅙ του συνόλου τους και περίπου το ⅓ της δύναμης του πρώτου κόμματος) είναι δώρο στο πρώτο κόμμα, το οποίο αλλοιώνει σημαντικά τους συσχετισμούς εκπροσώπησης του λαού.

Πρόταση

Η εμπειρία του Συντάγματος του 1975 και των αναθεωρήσεών του το δείχνουν καθαρά. Όσο μεγαλύτερο και «πληρέστερο» το κείμενο, τόσο πιο συχνά χρειάζεται αναθεώρηση, τόσο πιο εύκολα υποπίπτει σε αντιφάσεις, τόσο πιο εύκολα επιδέχεται διαφορετικές ερμηνείες και τόσο πιο εύκολα παραβιάζεται. Συνεπώς:

• Το Σύνταγμα είναι ένα σαφές, μικρό, περιεκτικό κείμενο αρχών
• Οι αρχές δεν αλλάζουν συχνά, συνεπώς, ένα Σύνταγμα όπως περιγράφεται παραπάνω δεν χρειάζεται να αλλάζει εύκολα
• Αν, πάντως, χρειαστεί να αλλάξει ή να ερμηνευτεί αυθεντικά, το αναθεωρητικό, συντακτικό και ερμηνευτικό σώμα είναι διαρκές, ευάριθμο (πλήθος μελών αντιπροσωπευτικό της κοινής γνώμης), άμισθο, συστήνεται δημοκρατικά (πχ. με εκλογές ή/και κλήρωση για το τμήμα του εκ του λαού —όπως ένα σώμα ενόρκων— και με αυξημένη πλειοψηφία για ενδεχόμενο τμήμα του από νομικούς και εμπειρογνώμονες), αποκλειστικά για το σκοπό αυτό, καταθέτει την πρότασή του κατά άρθρο μετά από εκτεταμένη δημόσια διαβούλευση διάρκειας τουλάχιστον ενός έτους, ψηφίζει με πλειοψηφία ⅔ (66,67%) και τα μέλη του, που είναι ισόβια, δεν μπορούν εφεξής να εκλεγούν Βουλευτές ή να συμμετέχουν σε οποιοδήποτε νομοθετικό όργανο

Διάκριση Εξουσιών και η… Απουσία της

Η διάκριση των εξουσιών και οι μηχανισμοί αμοιβαίου ελέγχου μεταξύ τους (τα περίφημα “checks and balances”) συνιστούν τον ακρογωνιαίο λίθο κάθε βιώσιμης δημοκρατίας:

• Το Κοινοβούλιο νομοθετεί, περιοριζόμενο από το Νόμο και το Σύνταγμα
• Η Κυβέρνηση κυβερνά, εφαρμόζοντας —και περιοριζόμενη από— το Νόμο και το Σύνταγμα
• Η Δικαιοσύνη ελέγχει και επιβάλλει την εφαρμογή του Νόμου και του Συντάγματος, αδιακρίτως

Δυστυχώς, παρότι προβλέπεται στο Πολίτευμα από το τρέχον Σύνταγμα, η υποστήριξη της διάκρισης των εξουσιών είναι από ανεπαρκής έως αντιφατική.
Η ανάμιξη της Εκτελεστικής Εξουσίας με τη Νομοθετική, διά της συνήθους διπλής ιδιότητας των Υπουργών-Βουλευτών έχει διάφορες αρνητικές παραμέτρους, αλλά είναι εθιμική, ουδεμία θεσμική δέσμευση έχει ο Πρωθυπουργός. Ωστόσο, η πρακτική οι νόμοι να προέρχονται από τα Υπουργεία προκαλεί σημαντική σύγχυση για το πώς λειτουργεί η Δημοκρατία. Τα Υπουργεία, ως Εκτελεστική Εξουσία, καλούνται να εφαρμόζουν το Νόμο, όχι να τον διαμορφώνουν! Είναι, βέβαια, απογοητευτικός ο έλεγχος που ασκεί η Κυβέρνηση και το κόμμα στις επιλογές των Βουλευτών και αυτός δεν προέρχεται ούτε από το Νόμο, ούτε, πολύ περισσότερο, από το Σύνταγμα· είναι απλώς μια ακόμα σοβαρή παθογένεια του πολιτικού μας συστήματος.
Ο στενός δεσμός και η εξάρτηση μεταξύ Νομοθετών και Κυβέρνησης οφείλεται σε (άλλη μία) παραβίαση της αρχής διάκρισης των εξουσιών, ενσωματωμένη στο τρέχον Σύνταγμα και συνεπικουρούμενη από τον Εκλογικό Νόμο: Η αρχή της δεδηλωμένης (θεωρείται ότι) ικανοποιείται μόνο αν η Κυβέρνηση έχει τον έλεγχο της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Διότι, η κυβέρνηση «χρειάζεται» να ελέγχει τη νομοθεσία, προκειμένου να υλοποιεί το πρόγραμμά της.
Ο λαός ψηφίζει Κοινοβούλιο και Πρωθυπουργό. Το κομματικό πρόγραμμα εξουσίας το υλοποιεί η κυβέρνηση βάσει της υφιστάμενης νομοθεσίας. Ενδεχόμενη αναγκαία νέα νομοθεσία ψηφίζεται στη Βουλή. Οποιοσδήποτε, της Κυβέρνησης περιλαμβανομένης, θέλει ένα νέο Νόμο, χρειάζεται να πείσει τη Βουλή, όχι να την ελέγχει.
Είναι όντως ανήκουστη μια Κυβέρνηση χωρίς κοινοβουλευτική πλειοψηφία; Ναι και όχι:

• Η εφαρμογή, έστω, της τρέχουσας νομοθεσίας συνιστά τεράστια πρόκληση. Επίσης, πόσο αναγκαία είναι μια αλλαγή στην οποία αδυνατεί να συμφωνήσει ένα δημοκρατικά εκλεγμένο Κοινοβούλιο;
• Οι ενδείξεις και τα παραδείγματα δεν έλειψαν ποτέ. Αλλά τα χρόνια της κρίσης το έδειξαν καθαρά: Ναι, μπορεί να χρειάζονται νομοθετικά μέτρα αποφασιστικά για τη χώρα και το Κοινοβούλιο να μην μπορεί να συμφωνήσει σε αυτά. Το είδαμε να ισχύει ακόμα και με μονοκομματική πλειοψηφία. Είναι αυτό αποτέλεσμα παθογενειών, η απουσία των οποίων θα εμπόδιζε να έχουμε φτάσει σε τόσο κρίσιμες συνθήκες; Φταίει η «παρακαταθήκη» της πελατειακής, μεταξύ άλλων, μεταπολίτευσης;

Αναμφίβολα, η ωριμότητα του λαού και των αρχόντων του παίζουν καθοριστικό ρόλο. Ωστόσο, δεν γράφουμε σε λευκό χαρτί, ούτε ιδρύουμε νέα χώρα. Χρειαζόμαστε τα μέτρα που θα μας ωριμάσουν από την τρέχουσα κατάσταση πόλωσης, διχασμού, άγνοιας, ιδιοτέλειας κά. στην οποία βρισκόμαστε. Έτσι, όπως με όλα τα μέτρα, χρειαζόμαστε ομαλή μετάβαση.

Πρόταση

Όπως η Νομοθετική, έτσι και η Δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη Εξουσία. Ως τέτοια:

• Η Δικαιοσύνη έχει οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια και απόλυτη ανεξαρτησία, ενώ δεν μπορεί να έχει πολιτικό προϊστάμενο
• Στο βαθμό που η λειτουργία της απαιτεί μια δομή, όπως το σημερινό Υπουργείο Δικαιοσύνης, αυτό χρειάζεται να φύγει από τον έλεγχο της Κυβέρνησης, να αναδιοργανωθεί, να μετονομαστεί σε «Ελληνική Δικαιοσύνη» και να λειτουργεί στο πρότυπο της Βουλής των Ελλήνων (ανεξάρτητος προϋπολογισμός, Προεδρείο εκλεγμένο από το δικαστικό και το σωφρονιστικό σώμα κτλ.)
• Η χρηματοδότηση του έργου της Ελληνικής Δικαιοσύνης γίνεται από τα λεγόμενα «δικαστικά έξοδα», τα οποία ίσως χρειάζονται εξορθολογισμό, από προϊόντα κατασχέσεων, από τα κάθε είδους εισπραχθέντα πρόστιμα και, όσο λιγότερο γίνεται, από τον προϋπολογισμό

Κυβερνησία, Διορισμοί/Εκλογές Αξιωματούχων

Για τις ανάγκες του παρόντος κειμένου, ως «κυβερνησία» ορίζεται η συνολική δυνατότητα της Κυβέρνησης να κυβερνά και να νομοθετεί, είτε επειδή διαθέτει κοινοβουλευτική πλειοψηφία, είτε με υπουργικές αποφάσεις ή προεδρικά διατάγματα (όπως ουκ ολίγον συμβαίνει).

Εκλογικό Σύστημα

Δεν είναι όλες οι αποφάσεις του Κοινοβουλίου εξίσου κρίσιμες, ώστε να κρίνουν τη βιωσιμότητα, είτε της χώρας, είτε της Κυβέρνησης. Συνεπώς, παρότι η κυβερνησία είναι ακόμα χρήσιμη, δεν είναι πάντα απαραίτητη. Αν θέλουμε κυβερνησία διά της δεδηλωμένης, αυτό προϋποθέτει, ακόμα, εκλογικό σύστημα κάποιου είδους ενισχυμένης αναλογικής. Η εναλλακτική της κυβερνησίας διά υπουργικών αποφάσεων ή προεδρικών διαταγμάτων, παρά την αντίθετη γνώμη του Κοινοβουλίου, θα μπορούσε να είναι αντικείμενο συζήτησης, αλλά δεν εξετάζεται εδώ.

Εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας και Άλλων Αξιωματούχων, Διορισμοί

Ο διορισμός δικαστικών από την κυβέρνηση συνιστά τεράστια αντίφαση και παραβιάζει ευθέως την αρχή της διάκρισης των εξουσιών (και αυτό δεν αλλάζει επειδή κάτι παρόμοιο συμβαίνει στο, επιτυχημένο κατά πολλά άλλα, αμερικάνικο Σύνταγμα). Επίσης, σε εποχές που το πραγματικό έρεισμα των κυβερνήσεων στο λαό είναι της τάξης του 30% των έγκυρων ψηφοδελτίων, στα οποία, μάλιστα, δεν προσμετρώνται τα λευκά, παραβιάζεται και η αρχή της αντιπροσωπευτικότητας.
Ομοίως, η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας (θεωρητικά, ώστε να μην πολωθεί και διχαστεί ο λαός) ή ο διορισμός των μελών των Ανεξάρτητων Αρχών από το Κοινοβούλιο, 50 έδρες του οποίου δωρήθηκαν στο πρώτο κόμμα, συνιστούν σοβαρό δημοκρατικό έλλειμμα.

Πρόταση

Παρότι ο («Εκλογικός») Νόμος των βουλευτικών, περιφερειακών, δημοτικών και ευρωβουλευτικών εκλογών δεν είναι απαραιτήτως αρμοδιότητα του Συντάγματος, στην περίπτωση αξιοποίησής του ως εργαλείου κυβερνησίας, δηλαδή οποιασδήποτε απόκλισής του από την απλή αναλογική ή την «Αναλογική Πολλαπλών Επιλογών», εφαρμόζονται οι παρακάτω συνταγματικές προβλέψεις:

• Το πρώτο κόμμα να παίρνει τις έδρες-δώρο μόνο εάν με αυτές εξασφαλίζει αυτοδυναμία
  Δεν είναι διόλου δημοκρατικό να χρειάζεται ποσοστό ίσο με του πρώτου κόμματος συν 16,67% (περίπου 50% παραπάνω από το ποσοστό του, σύμφωνα με τα πρόσφατα αποτελέσματα) για να εξασφαλίσει πλειοψηφία ένας συνδυασμός των κομμάτων της αντιπολίτευσης, δηλαδή πρακτικά να είναι αδύνατος ο σχηματισμός κυβέρνησης χωρίς το πρώτο κόμμα και μάλιστα ανεξάρτητα από τη διαφορά του από το δεύτερο
• Σε περίπτωση που το πρώτο κόμμα λάβει έδρες-δώρο, ορίζονται δύο κοινοβουλευτικές συνθέσεις: η Κύρια και η Ενισχυμένη. Η Κύρια σύνθεση περιλαμβάνει τους βουλευτές της πρώτης κατανομής, όπως προκύπτουν αναλογικά από το εκλογικό αποτέλεσμα. Η Ενισχυμένη σύνθεση περιλαμβάνει τους βουλευτές της Κύριας σύνθεσης και τους βουλευτές που κατέλαβαν τις έδρες-δώρο, εφεξής «Ενισχυτές»
• Οι Ενισχυτές έχουν δικαίωμα παρουσίας στις συνεδριάσεις και ψήφου στις ψηφοφορίες της Ενισχυμένης Βουλής, αλλά δεν έχουν δικαίωμα λόγου, δεν μπορούν να συμμετέχουν στο προεδρείο της Βουλής, ούτε σε Επιτροπές και δεν έχουν την πλειοψηφία των προνομίων και απολαβών των βουλευτών (ναι, είναι βουλευτές β’ κατηγορίας!). Οι ψήφοι των Ενισχυτών καταμετρώνται και καταγράφονται χωριστά από των Βουλευτών, ακόμα και στις μυστικές ψηφοφορίες, ώστε να είναι σε κάθε περίπτωση σαφές ποιες ψήφοι έκριναν την απόφαση και ποια υπήρξε η θέση της αντιπροσωπευτικής πλειοψηφίας.
• Βάσει των παραπάνω αρχών διαμορφώνονται και ψηφίζουν και τα Περιφερειακά και Δημοτικά Συμβούλια
• Η Κύρια Βουλή συνεδριάζει και ψηφίζει, ενδεχομένως μαζί με τα Κύρια Περιφερειακά Συμβούλια και τα Κύρια Δημοτικά Συμβούλια, για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, το Προεδρείο της Βουλής, τους ανώτατους Δικαστικούς (όσο διατηρούνται οι σχετικοί θεσμοί), τα μέλη των Ανεξάρτητων Αρχών κ.τ.λ.
• Η Κύρια Βουλή συνεδριάζει και ψηφίζει για θέματα που δεν κρίνουν τη βιωσιμότητα της κυβέρνησης, κατ’ επιλογή της Κυβέρνησης. Εδώ μπορεί να προστεθεί ένας κατάλογος πρόσθετων υποχρεωτικών περιπτώσεων

Κρατικά Μονοπώλια

Η ύπαρξη κρατικών μονοπωλίων είναι παρωχημένη. Είναι διαφορετική η στρατηγική συμμετοχή του κράτους σε κρίσιμους τομείς όπως η παραγωγή ενέργειας, το νερό, η Παιδεία, η Υγεία, οι τηλεπικοινωνίες κα. και διαφορετική η μονοπωλιακή επιχειρηματικότητα εκ μέρους του. Είναι άλλο να παραχωρεί τη χρήση ή και τη διαχείριση δημόσιων πόρων για πεπερασμένο χρόνο και άλλο να μην έχει τον έλεγχο των κρίσιμων δικτύων ηλεκτροδότησης ύδρευσης, αποχέτευσης, τηλεπικοινωνιών, του οδικού κ.ά.

Πρόταση

Οποιαδήποτε υπηρεσία ή προϊόν παρέχει το κράτος, έχει κάθε δικαίωμα να την παρέχει και ιδιώτης, με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις. Αν το κράτος χρειάζεται να επιχειρεί, δεν μπορεί να αρνείται την ιδιωτική δραστηριοποίηση οποιουδήποτε άλλου στην ίδια δραστηριότητα.
Το κρατικό μονοπώλιο παραμένει μόνο στον έλεγχο της χρήσης βίας: Ένοπλες Δυνάμεις και Αστυνομία.

Συμπερασματικά

Η ανάγκη για πολιτική σταθερότητα υπαγορεύει στιβαρούς και διαχρονικούς θεσμούς και το Σύνταγμα είναι ένας από αυτούς. Από την άλλη πλευρά, η δυνατότητα αναθεώρησης, ακόμα και ριζικής, εφόσον ικανοποιούνται προϋποθέσεις δημοκρατίας και σοβαρότητας, είναι, κι αυτή, θεμελιώδης ανάγκη. Είναι σοβαρό πρόβλημα, π.χ., να χρειάζεται κάποιου είδους επανάσταση για να αλλάξει το πολίτευμα σε μια διαφορετική παραλλαγή δημοκρατίας. Ωστόσο, όσο σοβαρό θέμα και αν είναι αυτό, προτεραιότητα παίρνουν τα πλείστα άλλα σημαντικά προβλήματα που χρήζουν ταχείας αντιμετώπισης και έχουν πολύ πιο πρακτικές, εφαρμόσιμες και, το κυριότερο, ευρέως αποδεκτές λύσεις. Λύσεις που να μην παραβλέπουν την εύρυθμη εφαρμογή του Συντάγματος…

Το παρόν άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στις 10/10/2016 στο ιστολόγιο «Επί Παντός» με τίτλο «Σύνταγμα - Στοιχεία και Προϋποθέσεις Επιτυχίας».

Σε πόσο καθαρά νερά κολυμπάμε;

Σύμφωνα με απόφαση της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων του ΥΠΕΚΑ, διά του Υπουργού Αναπληρωτή Περιβάλλοντος και Ενέργειας «η κολυμβητική περίοδος για το έτος 2016, να διαρκέσει πέντε (5) μήνες, αρχής γενομένης από την 1η Ιουνίου 2016.» («Διάρκεια κολυμβητικής περιόδου για το έτος 2016»). Σε πόσο καθαρά νερά κολυμπάμε, όμως; Οι μετρήσεις στις παραλίες άρχισαν πριν αρκετά χρόνια και, με τη βοήθεια του Διαδικτύου, τα αποτελέσματά τους διατίθενται με διάφορους τρόπους. Η περίοδος μετρήσεων της ποιότητας των υδάτων ορίζεται από την κολυμβητική περίοδο (μετρήσεις γίνονται πριν και κατά τη διάρκειά της).

Ποιος μετράει και πού βρίσκονται τα αποτελέσματα;

• Μετρήσεις γίνονται με ευθύνη της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων (ΕΓΥ) του ΥΠΕΚΑ.
  Παρενθετικά, κυρίως βάσει αυτών των μετρήσεων απονέμονται και οι άτυπες Γαλάζιες Σημαίες από την Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης (Ε.Ε.Π.Φ), συντονιστή στην Ελλάδα του Foundation For Enviromental Education (F.E.E.).
  Ξεκινώντας από το 2010, οι πιο πρόσφατες μετρήσεις στη σελίδα «ΑΚΤΕΣ ΚΟΛΥΜΒΗΣΗΣ» είναι του 2015 («ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΚΟΛΥΜΒΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ - Έτος αναφοράς 2015»), καθώς ο σύνδεσμος «Σημερινές Δειγματοληψίες Ακτών» και το «Εθνικό Δίκτυο Πληροφοριών Περιβάλλοντος | Πρόσβαση Κοινού» δυσλειτουργούν.
• Το ΠΑΚΟΕ κάνει ανεξάρτητες μετρήσεις, με ίδια μέσα, οι πιο πρόσφατες των οποίων έχουν διενεργηθεί τον Ιούλιο 2016.

Απεικονίσεις των Μετρήσεων

Υπάρχουν κάποιες οπτικοποιήσεις των στοιχείων του ΠΑΚΟΕ και της ΕΓΥ, που τοποθετούν τις μετρημένες παραλίες στον χάρτη:

• Ιστότοπος CleanBeatces - Οι ακατάλληλες και οι καθαρές παραλίες της Ελλάδας για το 2016
  Σύμφωνα με τον ιστότοπο, «Οι μετρήσεις που φιλοξενούνται στo CleanBeaches.gr προέρχονται ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ από τρίτους φορείς», πχ. το ΠΑΚΟΕ. Καθώς «Οι μετρήσεις που υπάρχουν αυτή τη στιγμή προέρχονται κυρίως από έρευνα που διεξήγαγε το Πανελλήνιο Κέντρο Οικολογικών Ερευνών τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2016, σε παραλίες της Αττικής. Με τη βοήθεια των χαρτών της έρευνας, έγινε προσπάθεια απεικόνισης των σημείων λήψης πάνω στον ηλεκτρονικό χάρτη.», οι μετρήσεις του Ιουλίου 2016 δεν περιλαμβάνονται καθώς γράφονται αυτές οι γραμμές (18/7/2016).
• Διαδραστικός χάρτης περιόδου 2005-2015 από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (European Environment Agency, EEA) 
  
• «Μητρώο ταυτοτήτων υδάτων κολύμβησης της Ελλάδας» της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων
  
  
  Οι πιο πρόσφατες μετρήσεις είναι του 2015.
• Χάρτες με την «Ποιότητα Υδάτων Ακτών Κολύμβησης» και τις «Ακτές με Γαλάζια Σημαία» διατίθενται και στο geodata.gov.gr
  
  
  Τα πιο πρόσφατα στοιχεία είναι του 2013 και του 2010 αντίστοιχα.

Καμιά φορά τα πολλά στοιχεία μάλλον συσκοτίζουν, παρά φωτίζουν μια κατάσταση. Αν θέλουμε να είμαστε ήσυχοι για την παραλία που κολυμπάμε, συμβουλευόμαστε τις πιο πρόσφατες ανεξάρτητες μετρήσεις του ΠΑΚΟΕ, μερική απεικόνιση των οποίων βρίσκουμε στον χάρτη του CleanBeatces.

Καλά μπάνια!

Μια Φόρμουλα Δικαιοσύνης για τις Συντάξεις

Συνταξιοδοτικό: Πολιτικό ή Λογιστικό Θέμα;

Το Συνταξιοδοτικό είναι ένα από τα μείζονα θέματα της οικονομικής πολιτικής. Στα χρόνια της κρίσης, οι εισπράξεις κατέρρευσαν λόγω απώλειας θέσεων εργασίας και αδυναμίας πληρωμής εισφορών και τα προ πολλού χρεοκοπημένα Ασφαλιστικά Ταμεία βρέθηκαν σε πλήρη αδυναμία να επιτελέσουν το έργο για το οποίο δημιουργήθηκαν.
Παράλληλα, η διστακτικότητα των κυβερνήσεων να βάλουν εγκαίρως το μαχαίρι στο κόκκαλο αναστέλλοντας ή, έστω, περιορίζοντας τα ώριμα συνταξιοδοτικά δικαιώματα, επιδείνωσε σημαντικά την κατάσταση, αφού επέτρεψε τη μαζική μεταβολή πληθυσμού από συνεισφέροντες στο ασφαλιστικό εργαζόμενους σε συνταξιούχους καταναλωτές του.

Το Συνταξιοδοτικό χρεοκόπησε διότι:

• Για δεκαετίες εξέδωσε και πλήρωσε συντάξεις και εφάπαξ χωρίς οποιαδήποτε σύνδεση των εισφορών του κάθε συνταξιούχου με το ύψος τους
• Η σχέση εργαζομένων (που πληρώνουν τις εισφορές) προς ασφαλισμένους (που εισπράττουν τις συντάξεις) μειώνεται συνεχώς και πολύ, ως αποτέλεσμα της υπογεννητικότητας, της συνεχούς αύξησης του μέσου προσδόκιμου ζωής και της ανερχόμενης ανεργίας
• Εν όψει της κατ' ανάγκην μεταρρύθμισης στην κρίση, τεράστιος αριθμός εργαζομένων «κλείδωσε» τα κεκτημένα του βγαίνοντας στη σύνταξη, αλλάζοντας απότομα τη σχέση εργαζομένων προς συνταξιούχους
• Τα αποταμιευμένα ποσά των εισφορών ουδέποτε δημιούργησαν υπεραξίες υπέρ των συντάξεων
• Ο καθορισμός του ύψους της σύνταξης συνδεόταν μόνο με τις (υψηλές) απολαβές της τελευταίας 3ετίας ή 5ετίας προ της συνταξιοδότησης
• Επέτρεψε την επιτάχυνση εξόδου στη σύνταξη με την αναγνώριση ως συντάξιμων ετών υπηρεσίας όπως η στρατιωτική κτλ., πληρώνοντας συντάξεις για περισσότερα χρόνια
• Ακόμα και οι εργαζόμενοι που πλήρωσαν πλήρεις εισφορές, συχνότατα εισέπραξαν, ως συνταξιούχοι, πολύ περισσότερα από την απόδοση των εισφορών τους
• Ανακεφαλαιώνοντας, το Συνταξιοδοτικό ουδέποτε σχεδιάστηκε για να είναι είτε βιώσιμο, είτε, έστω, δίκαιο μεταξύ των ασφαλισμένων

Ένα μόνο στοιχείο υπέρ της βιωσιμότητάς του είχε το ασφαλιστικό για χρόνια: έδινε κίνητρο στους εργαζόμενους να εξαντλούν τα 35 χρόνια υπηρεσίας με την «50ετία συντάξιμων ετών», ενισχύοντας ασύμμετρα την απόδοση των τελευταίων συντάξιμων ετών. Κατ' αυτό, τα βήματα ήταν:

1. Υπολογισμός της Μέγιστης Σύνταξης του εργαζομένου με θεμελιωμένο δικαίωμα συνταξιοδότησης (γύρω στο 80% του τελευταίου μισθού, για «πλήρη» σύνταξη)
2. Καθορισμός του ποσοστού αυτής που αναλογεί στον συνταξιούχο, υπολογίζοντας τα «Συντάξιμα Έτη» με μέγιστο τα 50. Η αντιστοιχία συντάξιμων με πραγματικά έτη ήταν: 1:1 για τα πρώτα 25, 2:1 για τα επόμενα 5 (26ο-30ό) και 3:1 για τα επόμενα 5 (31ο-35ο). Δηλαδή, πραγματική υπηρεσία 23 ετών έδινε 23 συντάξιμα, 28 ετών έδινε 25 + 2*(28-25) = 31 συντάξιμα, 32 ετών έδινε 25 + 2*5 + 3*(32-30) = 41 συντάξιμα και 35 ετών έδινε 25 + 2*5 + 3*5 = 50 συντάξιμα χρόνια
3. Υπολογισμός με τον τύπο Σύνταξη = Μέγιστη Σύνταξη * Συντάξιμα Έτη / 50

Από τα παραπάνω γίνεται εμφανές ότι τα ποσά που εισπράττονται ως συντάξεις δεν έχουν οποιαδήποτε σχέση με τα αποθεματικά των Ταμείων, τις αποδόσεις τους ή τις κρατήσεις που έγιναν ως εισφορές. Υπάρχει, διαχρονικά, ένας πανάκριβος μηχανισμός είσπραξης (Ασφαλιστικά Ταμεία), ένας μηχανισμός διανομής υπέρ των κομματικών πελατών (η μαρμίτα του πολιτικού υπολογισμού των συντάξεων) και ο μηχανισμός κάλυψης της διαφοράς εις υγείαν των κορόιδων που πληρώνουν φόρους (άγρια φορολογία υπέρ φοροφαγάδων και δανεισμός ~€200δις στη μεταπολίτευση μόνο για τις συντάξεις), αφού το σύστημα δεν ήταν βιώσιμο δεκαετίες τώρα.

Το Συνταξιοδοτικό αντιμετωπίστηκε πάντα ως αμιγώς πολιτικό θέμα. Ως τέτοιο χρεοκόπησε αφήνοντας πίσω του τεράστια χρέη, λίγους προνομιούχους, πολλούς αδικημένους και τον απαξιωμένο μηχανισμό πλήθους πελατειακών Ταμείων να θυμίζουν πού πήγαν τα λεφτά.

Ακόμα και τώρα, που η «ρήτρα μηδενικού ελλείμματος» είναι στο καθημερινό μας λεξιλόγιο, η τράπουλα ξαναμοιράζεται υποχρεωτικά από την αρχή και δεν γλυτώνουμε τη ριζική αναδιάρθρωση με τίποτα, το κυρίαρχο πρόβλημα δεν αλλάζει: οι κυβερνητικές επιλογές είναι το Συνταξιοδοτικό να αντιμετωπίζεται ως αμιγώς πολιτικό θέμα και η δίκαιη κατανομή των λίγων πόρων που το στηρίζουν είναι εκτός συζήτησης.

Σε μια λογιστική προσέγγιση, το καλύτερο θα ήταν, βέβαια, να εισπράττει ο κάθε ασφαλισμένος το προϊόν των εισφορών του και όσα αυτές απέδωσαν αποταμιευόμενες στον Ατομικό του Συνταξιοδοτικό Λογαριασμό (ΑΣΛ). Αυτό παραμένει το επιδιωκόμενο. Το μόνο που χρειάζεται είναι η πολιτική απόφαση να ξεκινήσει, κάποτε, κάθε εργαζόμενος να γνωρίζει τι συνεισφέρει για τη μαύρη τρύπα του Συνταξιοδοτικού (με τελικό στόχο το μηδενισμό του) και τι εισφέρει για τον εαυτό του, που, ως συνταξιούχος, θα δικαιούται στο ακέραιο (σε ένα τέτοιο σύστημα, οι πρόωρες συντάξεις λόγω αναπηρίας, βαρέων και ανθυγιεινών —που χρειάζονται επίσης εκσυγχρονισμό και εξορθολογισμό— κτλ. θα καλύπτονται από τον προϋπολογισμό του κοινωνικού κράτους με τη συμμετοχή όλων των φορολογούμενων και όχι μόνο των εργαζομένων).

Καθ' οδόν προς τον ΑΣΛ, ένα ενδιάμεσο μέτρο είναι η εφαρμογή της πρότασης του Στέφανου Μάνου, η οποία τελευταία χαίρει ευρύτερης αποδοχής: κατάργηση Ταμείων και εισφορών, ίδια Βασική Εθνική Σύνταξη (ΒΕΣ) για όλους από τον προϋπολογισμό κατά την Προβλεπόμενη Ηλικία Συνταξιοδότησης (ΠΗΣ) και επικουρική, όπως ελεύθερα επιλέγει ο εργαζόμενος.
Δυστυχώς, η πρόταση δεν προβλέπει τι να γίνει μεταβατικά με τις ήδη εισπραχθείσες εισφορές, που αντί να αυγαταίνουν, απαξιώνονται από τη «διαχείριση» των Ασφαλιστικών Ταμείων, ούτε τι να γίνει με τις υφιστάμενες συντάξεις. Αυτά είναι τα σημεία που συμπληρώνει η παρούσα πρόταση.

Πρόταση Υπολογισμού Σύνταξης

Τι να γίνει, λοιπόν; Πώς να ικανοποιηθούν ταυτόχρονα οι καλομαθημένοι προνομιούχοι με τις χαμηλές εισφορές και τις υψηλές συντάξεις, οι υπερήλικες συνταξιούχοι που υπέστησαν τις απανωτές μειώσεις, οι εργαζόμενοι που πληρώνουν εισφορές χωρίς προοπτική να πάρουν σύνταξη και οι συνταξιούχοι που πλήρωναν σοβαρές κρατήσεις για 35 χρόνια και λαμβάνουν ψίχουλα σε σχέση με νεώτερούς τους ή τους συνταξιούχους των ευγενών Ταμείων;
Μαγικά με τους αριθμούς δεν υπάρχουν. Προφανώς ούτε καν τα δίκαια αιτήματα είναι δυνατό να ικανοποιηθούν. Σύμφωνα με το σύστημα, όσοι ήταν συνταξιούχοι τις καλές μέρες, πήραν τα καλά λεφτά. Τώρα που οι μέρες είναι δύσκολες, τα χρήματα λίγα και οι συντάξεις αλλάζουν συνεχώς, αυτό που μπορεί να γίνει, για πρώτη φορά, είναι η δίκαιη κατανομή των συνταξιοδοτικών πόρων.
Η παρούσα πρόταση έχει τις παρακάτω σημαντικές ιδιότητες:

1. Δεν ασχολείται με την εξεύρεση των πόρων ή την εξυγίανση του Ασφαλιστικού, αλλά με την δίκαιη κατανομή των πόρων που ήδη διατίθενται στους συνταξιούχους με εξόφθαλμα άδικο τρόπο
2. Συνδυάζει τις δεσμεύσεις του παρελθόντος με τους περιορισμούς του παρόντος και τις επιδιώξεις του μέλλοντος.
   Μπορεί στο μέλλον να προβλέπεται μόνο ΑΣΛ ή συνδυασμός ΑΣΛ με ΒΕΣ, όπως θα ήθελα προσωπικά. Η φόρμουλα επιτρέπει τη δίκαιη μετάβαση σε όποιο προορισμό επιλεγεί, σε όσο χρόνο χρειαστεί.
3. Προβλέπει τον δίκαιο, χωρίς διακρίσεις, επανυπολογισμό όλων των συντάξεων, τρεχουσών και μελλοντικών, από μηδενική βάση, με τα δεδομένα κάθε έτους, καταργώντας τις υφιστάμενες αδικίες.
4. Υλοποιείται με μια απλή, διαφανή φόρμουλα με απολύτως συγκεκριμένες παραμέτρους για κάθε τωρινό και μελλοντικό ασφαλισμένο.
5. Συνδέει, επιτέλους, το ύψος των εισφορών των ασφαλισμένων με το ύψος της σύνταξης.
   Εν μέσω χρεοκοπίας και βάσει του ως τώρα συστήματος, δυστυχώς είναι αδύνατο οι συνταξιούχοι με υψηλές εισφορές να τις πάρουν πίσω. Αυτό που είναι δυνατό και η φόρμουλα πετυχαίνει είναι όλοι οι συνταξιούχοι να πάρουν πίσω τις εισφορές τους εξ ίσου μεταξύ τους. Έτσι εξισώνεται (σε κάποιο βαθμό και αναδρομικά) και η αξία των εισφορών όλων των εργαζόμενων, και καταργείται η διάκριση των ασφαλιστικών Ταμείων σε ευγενή (πχ., γενναία επιχορηγούμενα από τον Προϋπολογισμό και Τέλη Υπέρ Τρίτων) και στα άλλα. Στον υπολογισμό αυτής της αναλογίας δεν συμμετέχουν οι εισφορές των εργοδοτών ούτε τα έσοδα από τέλη υπέρ τρίτων, καθώς αυτά υπήρξαν παραδοσιακά παράγοντες ανισότητας.
6. Συνυπολογίζει στο ύψος της σύνταξης την προσδοκώμενη διάρκεια λήψης της.
   Ακόμα και για ίδιες εισφορές, δεν γίνεται ο εργαζόμενος που συνταξιοδοτείται, πχ., στα 55 να παίρνει την ίδια σύνταξη με αυτόν που συνταξιοδοτείται στα 67, δηλαδή ο πρώτος να εισπράττει επί 25 χρόνια και ο δεύτερος επί 13.
7. Αποσυνδέει τα χρόνια εργασίας από τον υπολογισμό της σύνταξης.
   Το οικονομικό αποτέλεσμα των διάρκειας εργασίας είναι ενσωματωμένο στις συνταξιοδοτικές εισφορές του ασφαλισμένου και η διάρκεια λήψης της σύνταξης λαμβάνεται υπόψιν αυτοτελώς.
8. Αποσυνδέει την Προβλεπόμενη Ηλικία Συνταξιοδότησης (ΠΗΣ) από τον υπολογισμό της σύνταξης.
   Η ΠΗΣ δεν έχει σημασία, μόνο η στατιστικά Προβλεπόμενη Διάρκεια Λήψης Σύνταξης (ΠΔΛΣ=ΠΖ-ΗΣ).
9. Επιτρέπει την παρέμβαση στο μείγμα πολιτικού και λογιστικού υπολογισμού με προκαθορισμένο τρόπο, χωρίς διακρίσεις.
   Η κυβέρνηση ορίζει το ύψος της συνταξιοδοτικής δαπάνης του προϋπολογισμού, αλλά δεν μπορεί να εισαγάγει σημαντικές αδικίες ή αυθαιρεσία στη διαδικασία: τα ποσά μοιράζονται ή αναλογικά (μέσω της ασφαλιστικής συνεισφοράς του προϋπολογισμού) ή κατά κεφαλή (μέσω της ΒΕΣ).
10. Το ύψος της σύνταξης επανυπολογίζεται κάθε χρόνο.
    Έτσι, προσαρμόζεται ομαλά στα μεταβλητά λογιστικά και πολιτικά δεδομένα (πλήθος συνταξιούχων, συνταξιοδοτικές εισφορές, συνεισφορά του προϋπολογισμού κτλ.) και στην πολιτική της κυβέρνησης.

Η ιδέα είναι απλή: Με σταθερό, αδιαπραγμάτευτο αίτημα την παύση λήψης απολαβών από χρήματα που δεν υπάρχουν και το μηδενισμό των ενισχύσεων των Ταμείων (από δάνεια, τον Προϋπολογισμό, τα Τέλη Υπέρ Τρίτων κτλ.) και κάθε άλλης στρέβλωσης, κατανέμονται δίκαια οι υφιστάμενοι πόροι μέχρι να γίνει η (όποια) εξυγίανση. Την ετήσια σύνταξη κάθε συνταξιούχου θα αθροίζουν τρία επιμέρους ποσά:

Σύνταξη=ΑΑΣΛ+ΒΕΣ+ΣαΕ

• Οι Αναλήψεις από τον Ατομικό του Συνταξιοδοτικό Λογαριασμό (ΑΑΣΛ) που θα επιλέξει (όταν καθιερωθεί)
  Ο ΑΣΛ είναι παρόμοιος σε λειτουργία με τα συνταξιοδοτικά προγράμματα που προσφέρουν οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες. Κατά τη λήξη του προγράμματος ο συνταξιούχος αναλαμβάνει ένα μέρος του ποσού που έχει συγκεντρωθεί ως «εφ' άπαξ» και από το υπόλοιπο παίρνει σύνταξη ύψους που εξαρτάται και από τα χρόνια που αναμένεται στατιστικά να ζήσει.
  Η καθιέρωση ΑΣΛ θα αυξήσει τις συντάξεις. Επειδή τα χρήματα που θα διοχετευτούν στους ΑΣΛ θα αφαιρεθούν από τις ασφαλιστικές εισφορές στα Ασφαλιστικά Ταμεία, θα ωφελούνται αυτοί που θα εισφέρουν στον ΑΣΛ τους (το προϊόν των οποίων θα απολαμβάνουν στο σύνολό του), αντί για τα Ταμεία (τα οποία με αυτά καλύπτουν επίσης τα λειτουργικά τους κόστη, τα χρέη τους και τους σημερινούς συνταξιούχους). 
• Η Βασική Εθνική Σύνταξη (ΒΕΣ, όταν καθιερωθεί)
  Η ΒΕΣ είναι κοινωνική παροχή αναδιανεμητικού χαρακτήρα, ύψους που αναμένεται στην περιοχή των 250€/μήνα. Τα χρηματικά ποσά του προϋπολογισμού που θα διοχετευθούν στην παροχή ΒΕΣ θα προέρχονται από τη Συνταξιοδοτική Κάλυψη Ελλειμμάτων από τον Προϋπολογισμό (ΚΣΕΠ) και, μάλλον, από εξορθολογιστική συγχώνευση με άλλους κοινωνικούς πόρους και επιδόματα. Η καθιέρωση ΒΕΣ θα αυξήσει τις συντάξεις για αυτούς που έχουν πληρώσει λιγότερες (ή και καθόλου) συνταξιοδοτικές εισφορές σε βάρος αυτών που έχουν πληρώσει υψηλότερες εισφορές. Ωστόσο, θα υπάρξει όφελος για όλους όταν λόγω ΒΕΣ και ΑΣΛ καταργηθούν τα Ταμεία και εξοικονομηθούν τα τεράστια λειτουργικά τους κόστη.
• Η Σύνταξη από Εισφορές (ΣαΕ)
  Όλες οι σημερινές συντάξεις είναι αυτού του τύπου. Μόνο που προέρχονται από μεμονωμένα Ταμεία, υπολογίζονται με τις άδικες και ανορθολογικές μεθόδους που περιγράφονται παραπάνω και, πρακτικά, πληρώνονται με δανεικά.
  Η παρούσα πρόταση είναι ριζοσπαστική διότι καταργεί τις ανισότητες μεταξύ των Ταμείων. Υπολογίζει τη ΣαΕ κάθε συνταξιούχου ως το ποσοστό της ετήσιας συνολικής Συνταξιοδοτικής Δαπάνης όλων¹ των Ασφαλιστικών Ταμείων (ανάλωση αποθεματικών, εισφορές εργαζομένων, εισφορές εργοδοτών, ενισχύσεις από τον προϋπολογισμό, Τέλη Υπέρ Τρίτων κτλ.) που του αναλογεί βάσει των εισφορών του. Έτσι, η ΣαΕ ισούται με το συνολικό ύψος των εισφορών του ανά έτος της στατιστικά Προβλεπόμενης Διάρκειας Λήψης Σύνταξης (ΠΔΛΣ) διά του συνόλου των αντίστοιχων εισφορών όλων των συνταξιούχων σύμφωνα με τη φόρμουλα (ευχαριστώ τον Χρήστο Γεωργιάδη για τη συνεισφορά του στη διαμόρφωσή της):
  $${ΣαΕ}={{{\bf ΑΣΕ}\over {\bf ΠΔΛΣ}} \over {\sum^Σ {{\bf ΑΣΕ}\over {\bf ΠΔΛΣ}}}}  \sum^Τ ΣΔΑΤ$$

Ανάλυση ακρωνύμων (με έντονη γραφή οι παράμετροι που εξαρτώνται από τον εργαζόμενο):

• ΑΣΕ: Ατομικές Συνταξιοδοτικές Εισφορές του ελεύθερου επαγγελματία ή του εργαζόμενου και του εργοδότη του (όχι από Τέλη Υπέρ Τρίτων ή οποιαδήποτε άλλη πηγή)
• ΑΣΛ: Ατομικός Συνταξιοδοτικός Λογαριασμός
• ΑΑΣΛ: Αναλήψεις από τον ΑΣΛ
• ΒΕΣ: Βασική Εθνική Σύνταξη (σήμερα μόνο υπό συζήτηση, πολιτική παράμετρος, το ποσό που πληρώνεται σε όλους ανεξαιρέτως τους συνταξιούχους από τον Προϋπολογισμό)
• ΗΣ: Ηλικία Συνταξιοδότησης (η ηλικία κατά την οποία ο πολίτης βγήκε στη σύνταξη)
• ΠΔΛΣ: στατιστικά Προβλεπόμενη Διάρκεια Λήψης Σύνταξης, ΠΔΛΣ=ΠΖ-ΗΣ
• ΠΖ: Προσδόκιμο Ζωής (σήμερα ~80, χρησιμοποιείται ο στατιστικός δείκτης που είναι ανεξάρτητος από ηλικία)
• ΠΗΣ: Προβλεπόμενη Ηλικία Συνταξιοδότησης (σήμερα 67, πολιτική παράμετρος)
• Σ: πλήθος Συνταξιούχων 
• ΣαΕ: Σύνταξη από Εισφορές
• ΣΔΑΤ: Συνταξιοδοτική Δαπάνη Ασφαλιστικού Ταμείου (τα χρήματα που εκάστοτε διαθέτουν τα Ταμεία για πληρωμή συντάξεων. Κανονικά θα προέρχονταν από ανάλωση του επενδεδυμένου αποθεματικού, στην πράξη προέρχονται από πηγές όπως οι τρέχουσες εισπράξεις εισφορών, τα Τέλη Υπέρ Τρίτων, τη ΚΣΕΠ κτλ.)
• ΚΣΕΠ: Κάλυψη Συνταξιοδοτικών Ελλειμμάτων από τον Προϋπολογισμό (πολιτική παράμετρος, τα χρήματα που διατίθενται για την κάλυψη των ελλειμμάτων των Ταμείων ή/και την πληρωμή ΒΕΣ)
• Τ: πλήθος Ταμείων

Το Συνταξιοδοτικό ορίζεται από ένα μείγμα λογιστικών και πολιτικών παραμέτρων και κριτηρίων. Για δεκαετίες κυριάρχησε η πολιτική (δηλαδή... πελατειακή) προσέγγιση σε τέτοιο βαθμό ανορθολογισμού και αδικίας που τώρα, κατ' ανάγκη, υπό το βάρος των χρεών, χρειάζεται εντονότατη λογιστική εξισορρόπηση. 

Η δικαιοσύνη στην κατανομή των συνταξιοδοτικών πόρων είναι ανεξάρτητη και απλούστερη της εξυγίανσης όλου του Συνταξιοδοτικού. Είναι το λιγότερο που μπορούμε να απαιτούμε από μια κυβέρνηση. Είναι ένα μέτρο «οριζόντια» λαϊκό και μια ευκαιρία ανάκτησης μέρους της χαμένης αξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος. Μακάρι να αξιοποιηθεί!

_________________
1. Μπορούν να εξαιρεθούν Ασφαλιστικά Ταμεία που δεν έχουν λάβει ποτέ χρήματα ή άλλα περιουσιακά στοιχεία από τον Προϋπολογισμό, από Τέλη Υπέρ Τρίτων, από δάνεια που δεν εξυπηρέτησαν με ίδιες δυνάμεις κτλ.

Το παρόν άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στις 9/11/2015 στο ιστολόγιο «Επί Παντός» με τίτλο «Μια Φόρμουλα για τις Συντάξεις».

Το 'έλλειμμα' της μεταρρυθμιστικής πρότασης

Οι μεταρρυθμιστικές δυνάμεις της Ελλάδας κατηγορούμαστε ότι εστιάζουμε όλες τις προτάσεις μας γύρω από την άρση των αδιεξόδων της οικονομίας, παραβλέποντας την ανθρώπινη διάσταση της κρίσης και την απονομή ευθυνών.
Πράγματι, οι προτάσεις όλων των εκπροσώπων της μεταρρύθμισης περιλαμβάνουν χαμηλότερη, σταθερή, απλή φορολογία, ευέλικτες εργασιακές σχέσεις, επενδυτικό περιβάλλον ελεύθερο από τη μέγγενη της υπερρύθμισης (πχ. άνοιγμα επαγγελμάτων, κατάργηση φόρων υπέρ τρίτων), περιορισμό των δαπανών του στενού και ευρύτερου δημόσιου τομέα, διαφάνεια, περιορισμό της γραφειοκρατείας, ταχεία απονομή δικαιοσύνης κά. Είναι σαφείς και βιώσιμες, χωρίς εξάρτηση από χρηματόδεντρα!

Η αυτοκριτική

Είναι απορίας άξιο πώς μια τόσο πλούσια ατζέντα, στην οποία συμφωνούμε όλοι, δεν αρκεί για να ενώσουμε τις δυνάμεις μας γύρω της, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. Ωστόσο, η αφ' υψηλού στάση πολλών από εμάς, ως συνέπεια της οποίας τελικά δεν τα βρίσκουμε, συνδέεται άρρηκτα με την αδυναμία των μεταρρυθμιστικών προτάσεων να αγγίξουν ακόμα και τα άμεσα θύματα της κρίσης, στα οποία πρωτίστως απευθύνονται: τους ιδιωτικούς υπαλλήλους που έμειναν άνεργοι και τους ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρηματίες που, ενώ τυπικά δεν είναι άνεργοι, χρεοκοπούν υπό το βάρος της συνολικής πτώσης της αγοράς, της έλλειψης ρευστότητας από τις τράπεζες, των αδύνατο να εξυπηρετηθούν χρεών, της υψηλής φορολογίας, των ασφαλιστικών εισφορών και, εσχάτως, των capital controls. Γιατί;

• Το αίτημα για μικρότερο κράτος δυνητικά θίγει το όποιο εισόδημα από τον ευρύτερο δημόσιο τομέα που έχει απομείνει σε κάθε οικογένεια, είτε υπό μορφή μισθού, είτε υπό μορφή δυσανάλογα καλής σύνταξης. Πώς να πεισθεί ο άνεργος ότι η οικογένειά του θα ανακάμψει εγκαίρως, αν το οικογενειακό εισόδημα μειωθεί κι άλλο, ως αποτέλεσμα περικοπών των δαπανών του δημοσίου; (Αλλά και ο ιδιωτικός τομέας πώς να ανακάμψει, όταν, καθημερινά συρρικνούμενος, πληρώνει, κατ' αναλογία, περισσότερα για τους μισθούς και συντάξεις που βαραίνουν τον κρατικό προϋπολογισμό, σε ένα δραματικό επενδυτικό περιβάλλον, με τις δομικές μεταρρυθμίσεις να εκκρεμούν δεκαετίες και να μην υλοποιούνται στοιχειωδώς, ούτε ως μνημονιακές υποχρεώσεις από το 2010;)
• Η αριθμητική των μεταρρυθμίσεων δεν είναι επαρκώς πειστική. Το μοναδικό φορολογικό συντελεστή (flat tax), πχ., πόσο να τον αφήσω, μεταξύ του 10-25% που έχει ακουστεί (χωρίς την παραμικρή τεκμηρίωση για την καταλληλότητα του ποσοστού);
• Οι μεταρρυθμιστές δικαιούμαστε την αναγνώριση ότι προτείνουμε μέτρα, αντί για τα ευχολόγια που διατυπώνουν όλοι οι άλλοι. Ωστόσο, όσο σωστά μέτρα και να διατυπώνουμε, σπάνια τα συνοδεύουμε από τη μεταβατική διαδρομή, όπου παραδοσιακά παίζονται τα διαβόητα «κεκτημένα», που έχουν καθορίσει τη μεταπολίτευση. Δύσκολα βασίζεται κανείς στην ενδεχόμενη επιτυχία ενός μέτρου που προϋποθέτει την απώλεια του σίγουρου οφέλους...
• Όσο σημαντική κι αν είναι η οικονομία, το δημοψήφισμα και οι πρόσφατες εκλογές έδειξαν ότι το συντριπτικό πρόταγμα των πολιτών αφορά σε έννοιες άσχετες με τη λογιστική (με κάθε σεβασμό στους λογιστές· έχω υποστηρίξει κατ' επανάληψη ότι πολλά δεινά της οικονομίας, με πιο επίκαιρο το συνταξιοδοτικό, θα τα έλυναν ταχύτατα και με τον δικαιότερο τρόπο, αν δεν ανάγονταν σε «πολιτικά»): ανεξαρτησία, υπερηφάνεια, αξιοπρέπεια, δουλειά, φυγή από το παρελθόν και τις πρακτικές του, πάταξη της φοροδιαφυγής και επιστροφή των κλεμμένων και των μιζών (για συμβολικούς και ψυχολογικούς λόγους, καθώς τα ποσά είναι σταγόνα στον ωκεανό των ελλειμμάτων και του χρέους), τιμωρία των ενόχων και άλλα συναφή. Και πιστεύουν ότι γι' αυτά οι μεταρρυθμιστές δε λέμε τίποτα!

Η υπεράσπιση

Ως εδώ, καλά. Αλλά δεν είναι καθόλου ακριβές ότι οι μεταρρυθμιστικές προτάσεις δεν λένε τίποτα για όλα αυτά:

• Λένε για πλεονάσματα και εξυπηρέτηση του χρέους, διότι αυτά εξασφαλίζουν ανεξαρτησία και αξιοπρέπεια.
• Λένε για απλό, διαφανές φορολογικό σύστημα που θα εξαφανίσει τη φοροαποφυγή μέσω των παραθύρων και θα κάνει τη φοροδιαφυγή ασύμφορη, αφού θα είναι φθηνότερο να πληρώνεται.
• Λένε για ταχεία απονομή δικαιοσύνης. Θυμάται κανείς τις υποθέσεις που παραγράφηκαν προτού παραπεμφθούν και τους υπόδικους που αποφυλακίστηκαν προτού δικαστούν;
  Φορολογικά δικαστήρια θα δικάζουν αμέσως τις φορολογικές παραβάσεις. Αυτές θα είναι ξεκάθαρες και θα κοστίζει περισσότερο να δικάζονται παρά να πληρώνονται, αφού θα κερδίζονται πάντα και γρήγορα από το δημόσιο (αντί για τη σημερινή πρακτική της διαιώνισης της διένεξης μέχρι το τίμημα να γίνει άνευ αξίας, αν ποτέ πληρωθεί).
  Επιπροσθέτως, τα τακτικά δικαστήρια θα απαλλαγούν από το 80% των σημερινών υποθέσεων, που είναι φορολογικές.
  Έχοντας εξασφαλίσει ταχεία και αξιόπιστη απονομή δικαιοσύνης, υπάρχουν πλήθος μηχανισμοί για να παραπεμφθούν παλαιά σκάνδαλα και ύποπτες υποθέσεις.
• Λένε για ευέλικτες μορφές εργασίας. Καλά είναι τα εργασιακά κεκτημένα. Το πρόβλημα είναι ότι, σε μια εύθραυστη οικονομία, όπως η σημερινή, αυτά τα κεκτημένα προστατεύουν αυτούς που έχουν δουλειά, όχι αυτούς που ψάχνουν. Για να προσλάβουν οι εργοδότες, χρειάζεται να μπορούν να απολύσουν, αν τα πράγματα δεν πάνε καλά. Διαφορετικά, δεν θα αναλάβουν το ρίσκο.
• Αν τα πράγματα ήταν τόσο ρόδινα, όσο υπονοούν αυτοί που ζητούν βαρύτερη φορολογία για τις επιχειρήσεις και προνόμια για τους εργαζόμενους, γιατί η συντριπτική πλειοψηφία των παραγωγικών πολιτών επιθυμεί να γίνει υπάλληλος, αντί επιχειρηματίας; Το κύριο εμπόδιο δεν είναι η έλλειψη κεφαλαίου, αλλά η ύπαρξη υψηλού κινδύνου απώλειας της επένδυσης (και καταστάσεις όπως οι περιορισμοί κίνησης κεφαλαίων ουδόλως βοηθούν...), που λίγοι δέχονται να αναλάβουν.

Τελικά, πού διαφωνούμε με το κοινό μας;

Ο παραπάνω κατάλογος θα μπορούσε να εξακολουθήσει. Το πρόβλημα δεν είναι ότι οι μεταρρυθμιστικές προτάσεις δεν ικανοποιούν τις απαιτήσεις του εκλογικού σώματος στο ψυχολογικό, αισθητικό και συμβολικό πεδίο. Αν το καλοσκεφτούμε, αυτές ακριβώς τις απαιτήσεις υπηρετούν! Εκεί που δεν ικανοποιούν τον ψηφοφόρο είναι στην προβαλλόμενη προτεραιότητα και στη στόχευση των μέτρων.
Δεν χρειάζονται άλλα μέτρα για τις προτεραιότητες των συντηρητικών, που θέλουν να εξασφαλίσουν το εισόδημα που τους έμεινε, ούτε των σοσιαλιστών, που ζητούν δίκαιη αναδιανομή του πλούτου, ούτε των τιμίων, που ζητούν τιμωρία των παρανόμων. Στον πυρήνα τους, τα προτεινόμενα μεταρρυθμιστικά μέτρα, εκτός από την οικονομία, καλύπτουν επίσης:

• Την ανάγκη του συντηρητικού για σταθερότητα, σεβασμό της (ήδη φορολογημένης) περιουσίας του και έλλειψη εκπλήξεων
• Το αίτημα του σοσιαλιστή για υποστήριξη των πραγματικά αδυνάτων πολιτών από το πλεόνασμα, αντί των ισχυρών συντεχνιών, παρά το έλλειμμα
• Την απαίτηση των τιμίων και των αδυνάτων για ισότιμη δικαιοσύνη, που έχει νόημα όταν απονέμεται σε εύλογο χρόνο, με εύλογο κόστος και όχι μετά δεκαετία, έχοντας κοστίσει μια περιουσία

Αποφεύγουμε τη σύγκρουση, πετυχαίνουμε τη σύγκλιση

Αφού οι προτεραιότητες του εκλογικού σώματος (μοιάζει ότι) αντιτίθενται στην αντίληψη των μεταρρυθμιστών, ας προσαρμόσουμε οι τελευταίοι λίγο την πορεία, τις προτεραιότητες και τη ρητορική μας. Ας διατυπώσουμε τις προτάσεις μας, ανταποκρινόμενοι εμπράκτως στα λαϊκά προτάγματα, εμπνεόμενοι από τον αλάνθαστο κανόνα αποφυγής συγκρούσεων στη θάλασσα: «Λέγε τι κάνεις. Κάνε ό,τι λες. Δείξε πως κάνεις ό,τι λες» (φυσικά τα σεβόμαστε και τα λαμβάνουμε υπόψιν, καιρός να το δείξουμε κιόλας).
Έτσι, τα μέτρα που προτείνουμε θα απαντούν σε πραγματικές ανησυχίες και θα γίνουν καλύτερα αντιληπτά. Θα φανεί, επιτέλους, ότι οι μεταρρυθμιστές καλύπτουμε τα θεμιτά αιτήματα της πλειοψηφίας του λαού πολύ καλύτερα από οτιδήποτε άλλο ακούγεται και, δυστυχώς, εφαρμόζεται!

Το παρόν άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο «Επί Παντός» με τίτλο «Το 'έλλειμμα' της μεταρρυθμιστικής πρότασης».

Εκλογές Σεπτεμβρίου 2015

Σε αυτές τις εκλογές, κρατιόμαστε μακριά από το ΣΥΡΙΖΑ και τους ιδεοληπτικούς, συμφεροντολόγους ή παραπλανημένους δραχμολάγνους, αυτό είναι το εύκολο.
Όποιοι δεν έχετε πεισθεί ακόμα για τον ΣΥΡΙΖΑ, θέστε τις κόκκινες γραμμές σας (όπως, προφανώς, δεν πράξατε μετά την πρώτη εκλογή του) και περιμένετε. Αν του δοθεί η ευκαιρία, ο ΣΥΡΙΖΑ οπωσδήποτε θα τις παραβιάσει. Ακριβώς όπως έκανε και στην πρώτη θητεία του, για όποιους είχαν και όπως προκαλεί την κοινή λογική με τον τρόπο που αναφέρεται στο «παλαιό» και στο «νέο» (εντάσσοντας το φρεσκότερο όλων Ποτάμι στο πρώτο και τους παλαιοκομματικούς του, τα ρετάλια του ΠΑΣΟΚ που μάζεψε στις τάξεις του & τα ρετάλια της ΝΔ που πήγαν στους ΑνΕλ στο δεύτερο).
Στην διαδικασία να αποφασίσω τι θα ψηφίσω, σε συζήτηση με πολύ καλό φίλο κωδικοποίησα τα ελαττώματα που βλέπω στη ΝΔ ως ενδεδειγμένη πρόταση. Σε μια φράση:
Διότι μας έχει βάλει συνειδητά και με συστηματική, διαχρονική προσπάθεια σε έναν άθλιο φαύλο κύκλο, από τον οποίο διεκδικεί να επωφελείται όχι ως η καλύτερη, αλλά ως το «μη χείρον».

Πιο αναλυτικά, η ΝΔ:

1. Καλλιέργησε συστηματικά τον δικομματισμό και την πόλωση, προς ίδιο όφελος.
   Το βλέπουμε και στον εκλογικό νόμο, όπου ανέβασε τις 40 έδρες του πρώτου κόμματος στις 50. Και δεν τον άλλαξε όταν οι διαφορές μεταξύ των δύο πρώτων κομμάτων ήταν χαμηλές και κανένα τους δεν ήταν πλέον ικανό, ούτε εφικτό, να κυβερνήσει μόνο του.
   Στην παρούσα συγκυρία, προτίμησε να κατεβαίνει αυτόνομα, χωρίς άνοιγμα στο κέντρο και χωρίς να αξιοποιήσει το παράθυρο ευκαιρίας αλλαγής του εκλογικού νόμου με άμεση ισχύ όταν η κοινοβουλευτική δύναμη του ΣΥΡΙΖΑ έπεσε από τους 120 βουλευτές.
   Έτσι, διατήρησε την εκλογική αναμέτρηση σε όρους «ο νικητής τα παίρνει όλα», εκθέτοντας συνειδητά τη χώρα στον κίνδυνο της επανεκλογής ΣΥΡΙΖΑ. Και αυτό, παρότι με απλή αναλογική και ~90 έδρες για τα δύο πρώτα κόμματα, η κυβέρνηση θα παιζόταν στις συνεργασίες τις οποίες έτσι και αλλιώς επικαλείται σήμερα!
   Για να τα λέμε όλα, η διατήρηση του εκλογικού συστήματος βαραίνει ακόμα περισσότερο τον ΣΥΡΙΖΑ, που, βολικά, «ξέχασε» τις παραδοσιακές του εξαγγελίες περί απλής αναλογικής (και ποιος περίμενε, ποτέ, συνέπεια από το ΣΥΡΙΖΑ);
2. Πρωτοστάτησε στον αντιμνημονιακό λόγο, μέχρι να εκλεγεί κυβέρνηση, οπότε τα ξέχασε όλα. Σαν αποτέλεσμα, εκτόξευσε τον ΣΥΡΙΖΑ από απόκομμα σε πρώτο κόμμα.
   Εκτός από καταστροφική για τον τόπο απύθμενη βλακεία, το λες και πολιτική απάτη!
3. Διατείνεται ότι είναι φιλελεύθερη παράταξη, ενώ είναι παραδοσιακά και ξεκάθαρα πελατειακό κόμμα υπερσυντηρητικών κρατιστών. Παραδέχθηκε κάποια λάθη της, μεν, δεν άλλαξε στο παραμικρό, δε!
   Εκτός από βολικό ψέμα παντός καιρού (της περιόδου Μητσοτάκη εξαιρουμένης), ο πραγματικός χαρακτήρας της ΝΔ ουδόλως προσαρμόστηκε έστω κατά την κρίση. Αντίθετα, οι κομματικοί πελάτες εξακολούθησαν να βαραίνουν περισσότερο από το εθνικό συμφέρον.
4. Όπως και τον Ιούνιο 2012, ακόμα και αν πρωτεύσει, η κυριαρχία της θα είναι προσωρινή και το έργο της ομοίως πολύ λίγο, πολύ βραδέως.
   Το είχα προβλέψει τότε, το πιστεύω και τώρα. Αν μπορούσαν καλύτερα, ώστε να μην περάσουμε και από τη λαίλαπα ΣΥΡΙΖΑ, θα το είχαν δείξει και θα μας είχαν πείσει ήδη από το 2014 και το 2009. Τι θα μας φυλάξει από δεύτερο γύρο «πρώτη φορά αριστερά» στις εκλογές που σύντομα θα ακολουθήσουν; Πάλι η ΝΔ; Ευχαριστώ, έχω απαλλαγεί από αυτού του είδους τον εγκλωβισμό ;)

Προσωπικά έχω βαρεθεί τα μπλε, πράσινα και πολύχρωμα διαλείμματα και το ράβε-ξήλωνε που συνεπάγονται. Τι κι αν, με όλα της τα ελαττώματα, στην παρούσα συγκυρία, θεωρώ τη ΝΔ μακράν καταλληλότερη να κυβερνήσει από τον ΣΥΡΙΖΑ; Τι κι αν καταλαβαίνω αυτούς που την επιλέγουν για να γλυτώσουμε πρόσκαιρα τα χειρότερα; Να ψηφίσω επιστροφή στο 2012;
Έτσι, επιλέγω αυτό που βλέπω ως μόνη μακροπρόθεσμα βιώσιμη στάση: Ψηφίζω το κόμμα που είναι πλησιέστερό μου ιδεολογικά & προγραμματικά και θεωρώ πιθανότερο να λέει και να υλοποιεί μετεκλογικά αυτά που έλεγε και υποσχόταν προεκλογικά. Ένα κόμμα που, είτε κοινοβουλευτικό, είτε όχι, ανερχόμενο θα παραμένει το καλύτερο για μένα και ως τέτοιο θα διεκδικεί την όποια εξουσία.

Διότι η «κρίση» δεν είναι πια έκτακτη είδηση που καλεί σε κατ' εξαίρεση ειδική στάση, αλλά τεχνηέντως συντηρούμενη διαχρονική καθημερινότητα. Και δεν πάει στο χέρι μου να συμμετέχει στη διαιώνιση αυτής της κατάστασης :)