Πράγματι, οι προτάσεις όλων των εκπροσώπων της μεταρρύθμισης περιλαμβάνουν χαμηλότερη, σταθερή, απλή φορολογία, ευέλικτες εργασιακές σχέσεις, επενδυτικό περιβάλλον ελεύθερο από τη μέγγενη της υπερρύθμισης (πχ. άνοιγμα επαγγελμάτων, κατάργηση φόρων υπέρ τρίτων), περιορισμό των δαπανών του στενού και ευρύτερου δημόσιου τομέα, διαφάνεια, περιορισμό της γραφειοκρατείας, ταχεία απονομή δικαιοσύνης κά. Είναι σαφείς και βιώσιμες, χωρίς εξάρτηση από χρηματόδεντρα!
Η αυτοκριτική
Είναι απορίας άξιο πώς μια τόσο πλούσια ατζέντα, στην οποία συμφωνούμε όλοι, δεν αρκεί για να ενώσουμε τις δυνάμεις μας γύρω της, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. Ωστόσο, η αφ' υψηλού στάση πολλών από εμάς, ως συνέπεια της οποίας τελικά δεν τα βρίσκουμε, συνδέεται άρρηκτα με την αδυναμία των μεταρρυθμιστικών προτάσεων να αγγίξουν ακόμα και τα άμεσα θύματα της κρίσης, στα οποία πρωτίστως απευθύνονται: τους ιδιωτικούς υπαλλήλους που έμειναν άνεργοι και τους ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρηματίες που, ενώ τυπικά δεν είναι άνεργοι, χρεοκοπούν υπό το βάρος της συνολικής πτώσης της αγοράς, της έλλειψης ρευστότητας από τις τράπεζες, των αδύνατο να εξυπηρετηθούν χρεών, της υψηλής φορολογίας, των ασφαλιστικών εισφορών και, εσχάτως, των capital controls. Γιατί;- Το αίτημα για μικρότερο κράτος δυνητικά θίγει το όποιο εισόδημα από τον ευρύτερο δημόσιο τομέα που έχει απομείνει σε κάθε οικογένεια, είτε υπό μορφή μισθού, είτε υπό μορφή δυσανάλογα καλής σύνταξης. Πώς να πεισθεί ο άνεργος ότι η οικογένειά του θα ανακάμψει εγκαίρως, αν το οικογενειακό εισόδημα μειωθεί κι άλλο, ως αποτέλεσμα περικοπών των δαπανών του δημοσίου; (Αλλά και ο ιδιωτικός τομέας πώς να ανακάμψει, όταν, καθημερινά συρρικνούμενος, πληρώνει, κατ' αναλογία, περισσότερα για τους μισθούς και συντάξεις που βαραίνουν τον κρατικό προϋπολογισμό, σε ένα δραματικό επενδυτικό περιβάλλον, με τις δομικές μεταρρυθμίσεις να εκκρεμούν δεκαετίες και να μην υλοποιούνται στοιχειωδώς, ούτε ως μνημονιακές υποχρεώσεις από το 2010;)
- Η αριθμητική των μεταρρυθμίσεων δεν είναι επαρκώς πειστική. Το μοναδικό φορολογικό συντελεστή (flat tax), πχ., πόσο να τον αφήσω, μεταξύ του 10-25% που έχει ακουστεί (χωρίς την παραμικρή τεκμηρίωση για την καταλληλότητα του ποσοστού);
- Οι μεταρρυθμιστές δικαιούμαστε την αναγνώριση ότι προτείνουμε μέτρα, αντί για τα ευχολόγια που διατυπώνουν όλοι οι άλλοι. Ωστόσο, όσο σωστά μέτρα και να διατυπώνουμε, σπάνια τα συνοδεύουμε από τη μεταβατική διαδρομή, όπου παραδοσιακά παίζονται τα διαβόητα «κεκτημένα», που έχουν καθορίσει τη μεταπολίτευση. Δύσκολα βασίζεται κανείς στην ενδεχόμενη επιτυχία ενός μέτρου που προϋποθέτει την απώλεια του σίγουρου οφέλους...
- Όσο σημαντική κι αν είναι η οικονομία, το δημοψήφισμα και οι πρόσφατες εκλογές έδειξαν ότι το συντριπτικό πρόταγμα των πολιτών αφορά σε έννοιες άσχετες με τη λογιστική (με κάθε σεβασμό στους λογιστές· έχω υποστηρίξει κατ' επανάληψη ότι πολλά δεινά της οικονομίας, με πιο επίκαιρο το συνταξιοδοτικό, θα τα έλυναν ταχύτατα και με τον δικαιότερο τρόπο, αν δεν ανάγονταν σε «πολιτικά»): ανεξαρτησία, υπερηφάνεια, αξιοπρέπεια, δουλειά, φυγή από το παρελθόν και τις πρακτικές του, πάταξη της φοροδιαφυγής και επιστροφή των κλεμμένων και των μιζών (για συμβολικούς και ψυχολογικούς λόγους, καθώς τα ποσά είναι σταγόνα στον ωκεανό των ελλειμμάτων και του χρέους), τιμωρία των ενόχων και άλλα συναφή. Και πιστεύουν ότι γι' αυτά οι μεταρρυθμιστές δε λέμε τίποτα!
Η υπεράσπιση
Ως εδώ, καλά. Αλλά δεν είναι καθόλου ακριβές ότι οι μεταρρυθμιστικές προτάσεις δεν λένε τίποτα για όλα αυτά:- Λένε για πλεονάσματα και εξυπηρέτηση του χρέους, διότι αυτά εξασφαλίζουν ανεξαρτησία και αξιοπρέπεια.
- Λένε για απλό, διαφανές φορολογικό σύστημα που θα εξαφανίσει τη φοροαποφυγή μέσω των παραθύρων και θα κάνει τη φοροδιαφυγή ασύμφορη, αφού θα είναι φθηνότερο να πληρώνεται.
- Λένε για ταχεία απονομή δικαιοσύνης. Θυμάται κανείς τις υποθέσεις που παραγράφηκαν προτού παραπεμφθούν και τους υπόδικους που αποφυλακίστηκαν προτού δικαστούν;
Φορολογικά δικαστήρια θα δικάζουν αμέσως τις φορολογικές παραβάσεις. Αυτές θα είναι ξεκάθαρες και θα κοστίζει περισσότερο να δικάζονται παρά να πληρώνονται, αφού θα κερδίζονται πάντα και γρήγορα από το δημόσιο (αντί για τη σημερινή πρακτική της διαιώνισης της διένεξης μέχρι το τίμημα να γίνει άνευ αξίας, αν ποτέ πληρωθεί).
Επιπροσθέτως, τα τακτικά δικαστήρια θα απαλλαγούν από το 80% των σημερινών υποθέσεων, που είναι φορολογικές.
Έχοντας εξασφαλίσει ταχεία και αξιόπιστη απονομή δικαιοσύνης, υπάρχουν πλήθος μηχανισμοί για να παραπεμφθούν παλαιά σκάνδαλα και ύποπτες υποθέσεις. - Λένε για ευέλικτες μορφές εργασίας. Καλά είναι τα εργασιακά κεκτημένα. Το πρόβλημα είναι ότι, σε μια εύθραυστη οικονομία, όπως η σημερινή, αυτά τα κεκτημένα προστατεύουν αυτούς που έχουν δουλειά, όχι αυτούς που ψάχνουν. Για να προσλάβουν οι εργοδότες, χρειάζεται να μπορούν να απολύσουν, αν τα πράγματα δεν πάνε καλά. Διαφορετικά, δεν θα αναλάβουν το ρίσκο.
- Αν τα πράγματα ήταν τόσο ρόδινα, όσο υπονοούν αυτοί που ζητούν βαρύτερη φορολογία για τις επιχειρήσεις και προνόμια για τους εργαζόμενους, γιατί η συντριπτική πλειοψηφία των παραγωγικών πολιτών επιθυμεί να γίνει υπάλληλος, αντί επιχειρηματίας; Το κύριο εμπόδιο δεν είναι η έλλειψη κεφαλαίου, αλλά η ύπαρξη υψηλού κινδύνου απώλειας της επένδυσης (και καταστάσεις όπως οι περιορισμοί κίνησης κεφαλαίων ουδόλως βοηθούν...), που λίγοι δέχονται να αναλάβουν.
Τελικά, πού διαφωνούμε με το κοινό μας;
Ο παραπάνω κατάλογος θα μπορούσε να εξακολουθήσει. Το πρόβλημα δεν είναι ότι οι μεταρρυθμιστικές προτάσεις δεν ικανοποιούν τις απαιτήσεις του εκλογικού σώματος στο ψυχολογικό, αισθητικό και συμβολικό πεδίο. Αν το καλοσκεφτούμε, αυτές ακριβώς τις απαιτήσεις υπηρετούν! Εκεί που δεν ικανοποιούν τον ψηφοφόρο είναι στην προβαλλόμενη προτεραιότητα και στη στόχευση των μέτρων.Δεν χρειάζονται άλλα μέτρα για τις προτεραιότητες των συντηρητικών, που θέλουν να εξασφαλίσουν το εισόδημα που τους έμεινε, ούτε των σοσιαλιστών, που ζητούν δίκαιη αναδιανομή του πλούτου, ούτε των τιμίων, που ζητούν τιμωρία των παρανόμων. Στον πυρήνα τους, τα προτεινόμενα μεταρρυθμιστικά μέτρα, εκτός από την οικονομία, καλύπτουν επίσης:
- Την ανάγκη του συντηρητικού για σταθερότητα, σεβασμό της (ήδη φορολογημένης) περιουσίας του και έλλειψη εκπλήξεων
- Το αίτημα του σοσιαλιστή για υποστήριξη των πραγματικά αδυνάτων πολιτών από το πλεόνασμα, αντί των ισχυρών συντεχνιών, παρά το έλλειμμα
- Την απαίτηση των τιμίων και των αδυνάτων για ισότιμη δικαιοσύνη, που έχει νόημα όταν απονέμεται σε εύλογο χρόνο, με εύλογο κόστος και όχι μετά δεκαετία, έχοντας κοστίσει μια περιουσία
Αποφεύγουμε τη σύγκρουση, πετυχαίνουμε τη σύγκλιση
Αφού οι προτεραιότητες του εκλογικού σώματος (μοιάζει ότι) αντιτίθενται στην αντίληψη των μεταρρυθμιστών, ας προσαρμόσουμε οι τελευταίοι λίγο την πορεία, τις προτεραιότητες και τη ρητορική μας. Ας διατυπώσουμε τις προτάσεις μας, ανταποκρινόμενοι εμπράκτως στα λαϊκά προτάγματα, εμπνεόμενοι από τον αλάνθαστο κανόνα αποφυγής συγκρούσεων στη θάλασσα: «Λέγε τι κάνεις. Κάνε ό,τι λες. Δείξε πως κάνεις ό,τι λες» (φυσικά τα σεβόμαστε και τα λαμβάνουμε υπόψιν, καιρός να το δείξουμε κιόλας).Έτσι, τα μέτρα που προτείνουμε θα απαντούν σε πραγματικές ανησυχίες και θα γίνουν καλύτερα αντιληπτά. Θα φανεί, επιτέλους, ότι οι μεταρρυθμιστές καλύπτουμε τα θεμιτά αιτήματα της πλειοψηφίας του λαού πολύ καλύτερα από οτιδήποτε άλλο ακούγεται και, δυστυχώς, εφαρμόζεται!
Το παρόν άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο «Επί Παντός» με τίτλο «Το 'έλλειμμα' της μεταρρυθμιστικής πρότασης».
Posts
