Απαγόρευση καπνίσματος και Συνταγματικές ελευθερίες

Η νομοθετική επιβολή της απαγόρευσης του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους αποτελεί παρέμβαση του Κράτους (α) στη ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας των καπνιστών, προκειμένου να προστατευθούν τα δικαιώματα των μη καπνιστών και (β) στην επιχειρηματική ελευθερία των καταστημάτων που έχουν επιλέξει να λειτουργούν ως χώροι καπνιστών.

Το Σύνταγμα επιτρέπει μια τέτοια παρέμβαση του νομοθέτη, η οποία γίνεται για λόγους προστασίας δικαιωμάτων τρίτων, εφόσον όμως το μέτρο αυτό είναι σύμφωνο με την αρχή της αναλογικότητας (άρθρο 25 παρ. 1 Σ.). Η αρχή της αναλογικότητας σημαίνει πρακτικά ότι δεν υπάρχει κάποιο ηπιότερο μέτρο για να διασφαλιστούν τα αντικρουόμενα δικαιώματα, εν προκειμένω των μη καπνιστών. Δηλαδή θα πρέπει τελικά να μην υπάρχει ηπιότερο μέτρο από την απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους.

via elawyer.blogspot.com

Σημαντικές οι επισημάνσεις του άρθρου. Aς σημειωθεί, πάντως, ότι:

1. Τα ηπιότερα μέτρα δοκιμάστηκαν ανεπιτυχώς για χρόνια με την μορφή των ζωνών καπνιζόντων και μη.
2. Πολλοί από αυτούς που υποστηρίζουν ότι το πρόβλημα λύνεται με καλό κλιματισμό (το οποίο προσωπικά, ως μη καπνιστής, βλέπω θετικά) δεν έπραξαν τίποτα για να το υποστηρίξουν στα καταστήματά τους, το επικαλούνται όμως καθώς τα πράγματα δυσκόλεψαν με το νόμο.
3. Τι ισχύει με το δικαίωμα του ανθρώπου να αναπνέει καθαρό αέρα στους δημόσιους χώρους; Οι μη καπνίζοντες δεν επιβαρύνουν τους χώρους στους οποίους ασκούν την προτίμησή τους να μην καπνίζουν, άρα τα δύο δικαιώματα δεν είναι συμμετρικά.
4. Υπάρχει η ιατρική άποψη ότι ο κίνδυνος υγείας, έστω και αναπόδεικτος ακόμα, είναι επαρκής λόγος λήψης μέτρων (η ίδια εκατέρωθεν επιχειρηματολογία ισχύει και στην περίπτωση της κινητής τηλεφωνίας). Όταν οι αποδείξεις μαζευτούν (αν δεχτούμε ότι δεν υπάρχουν ήδη), θα έχει ήδη γίνει μεγάλη ζημιά που θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί.
5. Δεν είχα αντιληφθεί ότι απαγορεύεται η δημιουργία λεσχών καπνιστών. Είναι οι λέσχες δημόσιοι χώροι; Μήπως πρέπει να τα πούμε κλαμπ για να είναι ιδιωτικά; Ας τα πούμε όπως πρέπει και ας επιτραπεί η λειτουργία τους για όσους θέλουν.
6. Η δουλειά του νομοθέτη είναι και να προστατεύει την ασθενή μειοψηφία από την ισχυρή πλειοψηφία που αυθαιρετεί σε βάρος της. Η απλή ενόχληση από τον καπνό δεν είναι άξια σεβασμού; Η ενόχληση του καπνιστή από την απαγόρευση γιατί είναι ισχυρότερη;
7. Το κάπνισμα συνοδεύεται γενικά από αυξημένη ρύπανση και όχι μόνο στον αέρα που αναπνέουμε. Ποιο συνταγματικό δικαίωμα των καπνιστών τους επιτρέπει αυτή τη ρύπανση; Δεν εξασθενίζει η επιχειρηματολογία τους από την γενικότερη συμπεριφορά τους έναντι του συνόλου;

Φοβάμαι ότι η επίκληση των δικαιωμάτων καπνιστών και μη γίνεται κατά μη συμμετρικό και ισορροπημένο τρόπο και αυτό συνέτεινε σημαντικά στην ανάγκη επιβολής ενός τόσο αυστηρού νόμου. Αν κάποτε ωριμάσουμε σαν πολιτες και αρχίσουμε να αναγνωρίζουμε και υποχρεώσεις, εκτός από δικαιώματα, ίσως κάποιοι νόμοι μπορούν να γίνουν ελαστικότεροι ή και να καταργηθούν.

Μετανάστες: Εισβολείς ή Πρόσφυγες;

Πολύ καιρό σκέφτομαι να γράψω δυο λέξεις για τους μετανάστες και ως τώρα δεν είχα ξεκαθαρίσει τι ακριβώς έχω να προσφέρω στη συζήτηση. Διαβάζοντας προ ολίγου την πολύ ενδιαφέροουσα ανάρτηση "Πρώην μετανάστης νυν ρατσιστής" νομίζω τακτοποίησα κάπως τις σκέψεις μου. Και αφού το openID με πρόδωσε, αντί για σχόλιο στο blog "Θέατρο και Κουκλοθέατρο" δημοσιεύω μερικές (που σε καμία περίπτωση δεν εξαντλούν το θέμα) εδώ:

Ως συνήθως η αλήθεια για τη μετανάστευση είναι κάπου στη μέση:

• Ναι, θέλουμε τους μετανάστες, αλλά μόνο για το καλό τους. Το κακό τους (που υπάρχει κι αυτό) δεν το θέλουμε. Είναι αυτό ρατσισμός;
  
• Ναι, ορθώς οι μετανάστες πηγαίνουν σχολείο. Συνέπεια παραμένει ότι η πολύπαθη παιδειά μας δεν μπόρεσε πάντα να το αντέξει. Συνδέεται αυτό με ανωτερότητα φυλής;
  
• Ναι, οι μετανάστες να έχουν την ευκαιρία που είχαν οι γονείς και οι παππούδες μας στην ξενιτιά. Δεν παύει, όμως, να μην υπάρχει απεριόριστος χώρος για όλους και παντού (αλλού) λαμβάνονται μέτρα γι' αυτό. Είναι όλοι οι άλλοι ρατσιστές;
  
• Ναι, οι μετανάστες έχουν δικαιώματα. Όπως έχουν και οι ντόπιοι στον τόπο τους. Κάπως πρέπει να εξυπηρετηθούν και ο ανθρωπισμός και τα δικαιώματα όλων.

Η μετανάστευση είναι σαφώς ένα θέμα και κάποια στιγμή, ορθώς, τέθηκε και στη βάση του ανθρωπισμού. Πώς μετράμε το ανθρωπιστικό δικαίωμα κάθε μετανάστη; Είναι όλοι πολιτικοί πρόσφυγες; Είναι όλοι απέλπιδες στις πατρίδες τους (και πώς βρίσκουν τα εξωφρενικά ποσά που απαιτούν οι παράνομοι μεταφορείς τους -σίγουρα όχι "δουλέμποροι"); Θα συμφωνούσα σχεδόν με οποιοδήποτε κριτήριο, αν υπήρχε κάποιο. Δε συμφωνώ να μην υπάρχει κριτήριο. Ακόμα και οι φοβισμένοι ή, έστω, ανόητοι συμπολίτες μας έχουν δικαίωμα στη γαλήνη. Έχουν δικαίωμα σε μια σαφή απάντηση στην ανησυχία τους αν οι μετανάστες είναι πρόσφυγες ή εισβολείς.

Ναι, να είμαστε όσο μεγαλόψυχοι και ανεκτικοί μπορούμε. Όσο μπορούμε και θέλουμε, όχι όσο αφήνουμε (εντός ή εκτός εισαγωγικών) να μας επιβάλλεται. Να το κάνουμε διότι είμαστε μάγκες, όχι διότι είμαστε αδύναμοι ή, ακόμα χειρότερα, ανίκανοι. Και να το κάνουμε τηρώντας και εφαρμόζοντας τους νόμους (αν δεν μας αρέσουν ας τους αλλάξουμε, όπως κάναμε όταν ανέκυψε αν αλλοδαπός μπορεί να φέρει την ελληνική σημαία στην παρέλαση).

Η μαύρη αλήθεια είναι ότι για άλλη μια φορά βρεθήκαμε και παραμένουμε, πολλά χρόνια μετά, απροετοίμαστοι. Και τώρα γινόμαστε κοινωνοί των συνεπειών. Και οι ντόπιοι και οι μετανάστες.

Ένα θύμα, κανένα μάθημα

Παραθέτω παρακάτω τα μηνύματα που έλαβα από το μοιραίο Σάββατο 6/12/2008 μέχρι σήμερα, βλέποντας τηλεόραση, ακούγοντας ραδιόφωνο, συζητώντας και διαβάζοντας από το Internet. Σκόρπια, όπως ο τόπος μας. Κάπου ανάμεσα είναι και η γνώμη μου.

Αλέξανδρε, έφυγες άδικα. Και μυαλό δε βάζουμε...

"Η ανθρώπινη ζωή δεν συγκρίνεται με τις υλικές ζημιές". Ασφαλώς! Και ποιος θα παρακολουθήσει αν κάποιοι κατεστραμμένοι επαγγελματίες οδηγηθούν στη φυλακή λόγω χρεών, ή στην αυτοκτονία; Πόσες ζωές κρίνονται με κάθε, εξίσου άδικα, κατεστραμμένη επιχείρηση;

Γνωρίζουμε άριστα ότι δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει πορεία χωρίς έκτροπα και οργανώνουμε πορείες αντί για καθιστικές, παθητικές διαμαρτυρίες. Ρίχνουμε λάδι στη φωτιά. Στρεφόμαστε κατά των καταστημάτων αντί κατά των πολιτικών, των αστυνομικών, των εκάστοτε πραγματικών υπευθύνων.

Περιμένουμε από Βουλευτές και Υπουργούς να διορθώσουν θέματα των οποίων αγνοούν την ύπαρξη, ζώντας ομαδικά στον κόσμο τους με τις ευλογίες μας, επ' ονόματί μας.

Θυμόμαστε ότι τα Εξάρχεια είναι "άβατο" και "γκέτο", πάντα κατόπιν εορτής και κανείς δεν ασχολείται, ούτε είναι υπεύθυνος για αυτό τις καλές μέρες. Ή μήπως δεν υπάρχουν τέτοιες;

Καταδικάζεται γενικώς και αορίστως η εκτροπή, την ίδια στιγμή που δικαιολογείται, διότι υπάρχει, τάχα μου, σημαντική αφορμή.

Ζητείται η εξάντληση της αυστηρότητας του νόμου για τον αστυνομικό που πυροβόλησε και ταυτόχρονα αναστέλλεται η εφαρμογή του νόμου για αυτούς που φέρνουν τη χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης... εν ονόματι του αθώου νεκρού!

Να είναι παρούσα η αστυνομία, να μην προκαλεί η αστυνομία, να προστατεύει η αστυνομία, να μη χτυπά η αστυνομία, να συλλαμβάνει η αστυνομία, να τιμωρούνται οι ένοχοι, να μην αυθαιρετεί η αστυνομία.

Παρεμβαίνουν οι πολιτικοί ώστε να ανοίγει ο αστυνομικός κλοιός, ώστε να αφεθούν ελεύθεροι οι συλληφθέντες. Ποιος ερμηνεύει το νόμο και ποιος τον εφαρμόζει;

Σε πόσες περιπτώσεις διαπιστώνεται η ατιμωρισία για αστυνομικούς που ξεπέρασαν τα όρια; Τι μήνυμα μεταφέρεται κατ' αυτό τον τρόπο; Αντίστροφα, τι απολαβή έχουν οι αστυνομικοί που διακρίθηκαν, τραυματίστηκαν ή έπεσαν στο καθήκον; Γιατί οι συνάδελφοί τους θα βάλουν τη ζωή τους στην "τήρηση της τάξης";

Ποια είναι, επιτέλους, η "τάξη" και πώς τηρείται;

Διαμαρτύρονται οι εκπρόσωποι της αστυνομίας για εντολές που δεν της επιτρέπουν να ασκήσει το έργο της. Συμπτωματικά, η διαμαρτυρία ακολουθεί πάντα το απευκταίο. Δεν είδα καμμία καταγγελία σε ανύποπτο χρόνο ότι πολιτικοί ή όποιοι άλλοι παρεμποδίζουν το έργο της.

Να χρησιμοποιούνται οι κάμερες επικουρικά στην εφαρμογή του νόμου; Όχι, αλλιώς πώς θα διαμαρτυρόμαστε ότι η αστυνομία και η δικαιοσύνη δε λειτουργούν;

Οι δημοσιογράφοι και "δημοσιογράφοι" καταφεύγουν στην υπερβολή όπως πάντα. Η "πολιτική δημοσιογραφία" προσπαθεί να αποδείξει τον εαυτό της και υπερβάλλει και αυτή. Μέχρι ότι καίγεται η Εθνική Βιβλιοθήκη διαβάσαμε και ακούσαμε...

Είναι μια ακόμα ευκαιρία να εντοπίσουμε και να απαξιώσουμε τους ανάξιους. Άλλη μια ευκαιρία που ήδη πηγαίνει χαμένη...

Αντίο, Αλέξανδρε και μη γελιέσαι. Αυτά δε γίνονται για σένα.