Απαγόρευση καπνίσματος και Συνταγματικές ελευθερίες

Η νομοθετική επιβολή της απαγόρευσης του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους αποτελεί παρέμβαση του Κράτους (α) στη ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας των καπνιστών, προκειμένου να προστατευθούν τα δικαιώματα των μη καπνιστών και (β) στην επιχειρηματική ελευθερία των καταστημάτων που έχουν επιλέξει να λειτουργούν ως χώροι καπνιστών.

Το Σύνταγμα επιτρέπει μια τέτοια παρέμβαση του νομοθέτη, η οποία γίνεται για λόγους προστασίας δικαιωμάτων τρίτων, εφόσον όμως το μέτρο αυτό είναι σύμφωνο με την αρχή της αναλογικότητας (άρθρο 25 παρ. 1 Σ.). Η αρχή της αναλογικότητας σημαίνει πρακτικά ότι δεν υπάρχει κάποιο ηπιότερο μέτρο για να διασφαλιστούν τα αντικρουόμενα δικαιώματα, εν προκειμένω των μη καπνιστών. Δηλαδή θα πρέπει τελικά να μην υπάρχει ηπιότερο μέτρο από την απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους.

via elawyer.blogspot.com

Σημαντικές οι επισημάνσεις του άρθρου. Aς σημειωθεί, πάντως, ότι:

1. Τα ηπιότερα μέτρα δοκιμάστηκαν ανεπιτυχώς για χρόνια με την μορφή των ζωνών καπνιζόντων και μη.
2. Πολλοί από αυτούς που υποστηρίζουν ότι το πρόβλημα λύνεται με καλό κλιματισμό (το οποίο προσωπικά, ως μη καπνιστής, βλέπω θετικά) δεν έπραξαν τίποτα για να το υποστηρίξουν στα καταστήματά τους, το επικαλούνται όμως καθώς τα πράγματα δυσκόλεψαν με το νόμο.
3. Τι ισχύει με το δικαίωμα του ανθρώπου να αναπνέει καθαρό αέρα στους δημόσιους χώρους; Οι μη καπνίζοντες δεν επιβαρύνουν τους χώρους στους οποίους ασκούν την προτίμησή τους να μην καπνίζουν, άρα τα δύο δικαιώματα δεν είναι συμμετρικά.
4. Υπάρχει η ιατρική άποψη ότι ο κίνδυνος υγείας, έστω και αναπόδεικτος ακόμα, είναι επαρκής λόγος λήψης μέτρων (η ίδια εκατέρωθεν επιχειρηματολογία ισχύει και στην περίπτωση της κινητής τηλεφωνίας). Όταν οι αποδείξεις μαζευτούν (αν δεχτούμε ότι δεν υπάρχουν ήδη), θα έχει ήδη γίνει μεγάλη ζημιά που θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί.
5. Δεν είχα αντιληφθεί ότι απαγορεύεται η δημιουργία λεσχών καπνιστών. Είναι οι λέσχες δημόσιοι χώροι; Μήπως πρέπει να τα πούμε κλαμπ για να είναι ιδιωτικά; Ας τα πούμε όπως πρέπει και ας επιτραπεί η λειτουργία τους για όσους θέλουν.
6. Η δουλειά του νομοθέτη είναι και να προστατεύει την ασθενή μειοψηφία από την ισχυρή πλειοψηφία που αυθαιρετεί σε βάρος της. Η απλή ενόχληση από τον καπνό δεν είναι άξια σεβασμού; Η ενόχληση του καπνιστή από την απαγόρευση γιατί είναι ισχυρότερη;
7. Το κάπνισμα συνοδεύεται γενικά από αυξημένη ρύπανση και όχι μόνο στον αέρα που αναπνέουμε. Ποιο συνταγματικό δικαίωμα των καπνιστών τους επιτρέπει αυτή τη ρύπανση; Δεν εξασθενίζει η επιχειρηματολογία τους από την γενικότερη συμπεριφορά τους έναντι του συνόλου;

Φοβάμαι ότι η επίκληση των δικαιωμάτων καπνιστών και μη γίνεται κατά μη συμμετρικό και ισορροπημένο τρόπο και αυτό συνέτεινε σημαντικά στην ανάγκη επιβολής ενός τόσο αυστηρού νόμου. Αν κάποτε ωριμάσουμε σαν πολιτες και αρχίσουμε να αναγνωρίζουμε και υποχρεώσεις, εκτός από δικαιώματα, ίσως κάποιοι νόμοι μπορούν να γίνουν ελαστικότεροι ή και να καταργηθούν.