Πρόταση Κυβερνητικού Σχήματος

Μεγάλη συζήτηση γίνεται για το μέγεθος του κράτους. Όλοι μιλούν για την ανάγκη ύπαρξης ενός «μικρού» κράτους, χωρίς να προσδιορίζουν επακριβώς ποιο θα είναι το σχήμα αυτού. Ο αριθμός των υπουργείων και των μελών του υπουργικού συμβουλίου μετά την μεταπολίτευση υπήρξε γενικά αυξανόμενος, με αποκορύφωμα τη σύνθεση της κυβέρνησης υπό τον κ. Λουκά Παπαδήμο. Την ίδια στιγμή, χώρες πολύ μεγαλύτερες από την Ελλάδα έχουν πολύ πιο σφιχτά κυβερνητικά σχήματα.

Η τάση των κυβερνήσεων να δημιουργούν υπουργεία τοπικού προσανατολισμού (πχ. Μακεδονίας-Θράκης, Αιγαίου) ή αφιερωμένα σε έναν μόνο κλάδο (πχ. Εμπορικής Ναυτιλίας, Τουρισμού, Γεωργίας) άνοιξε τον δρόμο σε μια πρακτική άνευ ορίων αύξησης των κυβερνητικών χαρτοφυλακίων, βάσει ευμετάβλητων κριτηρίων συζητήσιμης αξίας. Δεν γίνεται να ανοίγει ένα υπουργείο για κάθε ανθούσα βιομηχανία στη χώρα, ούτε για κάθε περιφέρεια με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Αυτές οι προσεγγίσεις, εκτός από διογκωτικές του Κράτους, υπήρξαν και τα αίτια των γραφειοκρατικών, ατέρμονων συναρμοδιοτήτων μεταξύ υπουργείων. Είναι αυτές που ταλανίζουν την νομοθεσία & τους πολίτες και λειτουργούν σαν μια διαχρονική τροχοπέδη στην κάθε απόπειρα εκσυγχρονισμού & απλούστευσης που προαπαιτείται για οποιουδήποτε είδους ανάπτυξη.

Η ιδέα πίσω από την παρακάτω οργάνωση είναι ότι οι διαφορετικοί τομείς δραστηριοποίησης του κράτους δεν είναι, τελικά, τόσοι πολλοί: Διοίκηση, Υπηρεσίες & Επαφή με τον Πολίτη, Έσοδα & Πόροι, Παραγωγή & Υποδομές, Ασφάλεια, Διπλωματία, Οικονομία, Δικαιοσύνη...

Αυτή η διάταξη, που παρουσιάζεται ενδεικτικά, ως τροφή για σκέψη, στοχεύει στην κατανομή των κρατικών λειτουργιών με ένα μόνο κριτήριο, την εξυπηρέτηση αυτής από ένα μόνο υπουργείο και τον, κατά συνέπεια, δραστικό περιορισμό των συναρμοδιοτήτων. Επίσης, στοχεύει στην μετάθεση αρμοδιοτήτων από διορισμένα πολιτικά πρόσωπα σε έμπειρους δημόσιους λειτουργούς, ώστε η κρατική μηχανή να μην παραλύει από ενδεχόμενες κυβερνητικές δυσπραγίες.

Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα κάθε μεταρρύθμισης είναι η ομαλή μετάβαση από την τρέχουσα κατάσταση στην επιθυμητή. Στη διάταξη που ακολουθεί πολλά υπουργεία με ομοειδή αντικείμενα έχουν συγχωνευτεί ή κάποιες μεμονωμένες υπηρεσίες ενός υπουργείου έχουν υπαχθεί σε άλλο. Μεταβατικά, πρώην υπουργεία που πλέον υπάγονται σε άλλα γίνονται υφυπουργεία και οι αντίστοιχοι υπουργοί γίνονται υφυπουργοί. Με τη λήξη της θητείας τους οι υφυπουργοί, πιθανώς πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, αντικαθίστανται από γενικούς γραμματείς (εφεξής ΓΓ).

Με στόχο την απεξάρτηση της κρατικής μηχανής από την εκάστοτε κυβέρνηση, οι ΓΓ παύουν να είναι διοριζόμενα πολιτικά πρόσωπα. Με τη λήξη της θητείας τους οι θέσεις των ΓΓ καταλαμβάνονται με διαγωνισμό ΑΣΕΠ από έμπειρους (τουλάχιστον 10ετή θητεία στην αντίστοιχη υπηρεσία), υψηλά καταρτισμένους, υψηλόβαθμους κρατικούς λειτουργούς που αναλαμβάνουν να υπηρετήσουν μέχρι να συνταξιοδοτηθούν, με ελάχιστο χρόνο υπηρεσίας ως ΓΓ τη διάρκεια 1,5 τυπικής θητείας κυβέρνησης (δηλαδή 6 χρόνια, με τα ισχύοντα το 2013).

Οι προτεινόμενες αλλαγές στις ανεξάρτητες αρχές και στα υπουργεία είναι οι ακόλουθες:

1. Ελληνική Δικαιοσύνη (το πρώην Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στο πρότυπο του Κοινοβουλίου). Η Δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη εξουσία και, ως τέτοια, δεν μπορεί να έχει πολιτικό προϊστάμενο.

• Δικαστήρια
• Φυλακές
• ΣτΕ
• Αναμόρφωση
• Εποπτεία δικηγόρων και συμβολαιογράφων
• Εποπτεία & Προώθηση της Διαιτησίας για αποσυμφόρηση των δικαστηρίων
• Εκσυγχρονισμός & ανακωδικοποίηση της νομοθεσίας, ώστε να πάψει η πολυνομία

2. Yπουργείο Εσωτερικών (απορροφά τα Επικρατείας, Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης)

• Απλούστευση & Εκσυγχρονισμός της διοίκησης
• Μηχανογράφηση παντού & Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση
• Διαφάνεια
• Ενημέρωση
• Τοπική Αυτοδιοίκηση
• Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση
• Διενέργεια Εκλογών & Δημοψηφισμάτων (στόχος η εύκολη και φθηνή διεξαγωγή τους, πιθανώς μέσω Διαδικτύου)

3. Υπουργείο Πολιτών (απορροφά τα Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού)

• ΚΕΠ (το μόνο σημείο επαφής του Πολίτη με τη Δημόσια Διοίκηση)
• Παιδεία & Ισότητα (Αγωγή Πολίτου, Ανθρώπινα Δικαιώματα - περιλαμβάνει Μειονότητες, ΑΜΕΑ, Θρησκεύματα - Διαφάνεια, Σύνδεση με Κοινωνία και Παραγωγή)
• Εκπαίδευση (Υφ.)
• Εργατικό Δυναμικό (σύνδεση εκπαίδευσης-παραγωγής, επαγγελματική επιμόρφωση)
• Υγεία (Υφ.: ασφάλιση, πρόληψη -εμβόλια, έλεγχος τροφίμων, ΕΟΦ-, περίθαλψη)
• Δικαιοσύνη (έλεγχος για εφαρμογή νόμων, Ισότητα, Ανθρώπινων Δικαιώματα, Διαφάνεια, απλούστευση & εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας και της παραγωγής νομοθετικού έργου...)
• Εθνική Σύνταξη

4. Υπουργείο Οικονομίας (πρώην υπουργείο Εθνικής Οικονομίας)

• Οικονομική στρατηγική
• Γενικό Λογιστήριο του Κράτους

5. Υπουργείο Εξωτερικών

• Διπλωματία
• Διεθνείς Σχέσεις
• Η Ελλάδα στο Εξωτερικό
• Ελληνισμός Διασποράς
• Σύνδεσμος & Αρωγός κάθε οντότητας και Πολίτη στις συναλλαγές του εκτός Ελλάδος

6. Υπουργείο Ασφαλείας (απορροφά τα Προστασίας του Πολίτη, Εθνικής Άμυνας)

• Στρατός Ξηράς, Ναυτικό, Αεροπορία (Υφ.)
• Αστυνομία, Λιμενικό (Υφ.;)
• Πυροσβεστική, ΕΜΑΚ
• Πολιτική Άμυνα
• ΕΥΠ

7. Υπουργείο Υποδομών, Πόρων & Παραγωγής (απορροφά τα Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Πολιτισμού και Τουρισμού, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας)

• Φορολογική Πολιτική
• Έσοδα (φόροι, ΦΠΑ, δασμοί κτλ.)
• Μεταφορές (Υφ. ΜΜΜ, εμπορευματομεταφορές -περιλαμβάνει τη Ναυτιλία)
• Περιβάλλον (Υφ.)
• Τουρισμός (Υφ.;)
• Πολιτισμός (Υφ.;)
• Ενέργεια
• Βιομηχανία (εργοστάσια, ορυχεία, κοιτάσματα...)
• Κτηνοτροφία & Γεωργία
• Αλιεία
• Εμπόριο
• Ηλεκτρονικό εμπόριο (κατάργηση απαίτησης έδρας, παγκοσμίως ανταγωνιστικός ΦΠΑ)
• Υπηρεσίες
• Δίκτυα (ύδρευση, αποχέτευση, ηλεκτρικό, τηλεφωνικό, οδικό, σιδηροδρομικό κτλ.) & Κολώνες (διαχείριση & ενοποίηση οδικής σήμανσης, φωτεινής σηματοδότησης, ηλεκτρισμού, τηλεφωνίας, φωτισμού, σήμανση δικτύων -αερίου κτλ.-, στάσεις ΜΜΜ, τρόλλεϋ, τραμ, Διαφημιστικές Πινακίδες...) (Υφ.;)
• Κτηματολόγιο
• Δημόσια Περιουσία
• Εκτάσεις (οικόπεδα, δασικές εκτάσεις) & Κτίρια (σχολεία, νοσοκομεία, υπηρεσίες, στρατόπεδα, αστυνομικά τμήματα, πυροσβεστικοί σταθμοί, σταθμοί ΜΜΜ, λιμάνια, αεροδρόμια...)

Το έργο της αναδιοργάνωσης της δημόσιας διοίκησης προφανώς δεν εξαντλείται σε καλές ιδέες, ούτε σε καλές προθέσεις. Χρειάζεται απόφαση, πολιτική βούληση, προετοιμασία, προώθηση, πειθώ και, δυστυχώς (για όσους δεν πεισθούν), να σπάσουν αυγά. Η κοινωνία είναι πιο ώριμη από ποτέ για τις απαραίτητες αλλαγές. Μένει αυτό να αποτυπωθεί και στην επιλογή του πολιτικού προσωπικού κατά την προσέλευση στις κάλπες, όπως και στο ύφος & τις διεκδικήσεις των πολιτικών κινητοποιήσεων...