Μια Φόρμουλα Δικαιοσύνης για τις Συντάξεις

Συνταξιοδοτικό: Πολιτικό ή Λογιστικό Θέμα;

Το Συνταξιοδοτικό είναι ένα από τα μείζονα θέματα της οικονομικής πολιτικής. Στα χρόνια της κρίσης, οι εισπράξεις κατέρρευσαν λόγω απώλειας θέσεων εργασίας και αδυναμίας πληρωμής εισφορών και τα προ πολλού χρεοκοπημένα Ασφαλιστικά Ταμεία βρέθηκαν σε πλήρη αδυναμία να επιτελέσουν το έργο για το οποίο δημιουργήθηκαν.
Παράλληλα, η διστακτικότητα των κυβερνήσεων να βάλουν εγκαίρως το μαχαίρι στο κόκκαλο αναστέλλοντας ή, έστω, περιορίζοντας τα ώριμα συνταξιοδοτικά δικαιώματα, επιδείνωσε σημαντικά την κατάσταση, αφού επέτρεψε τη μαζική μεταβολή πληθυσμού από συνεισφέροντες στο ασφαλιστικό εργαζόμενους σε συνταξιούχους καταναλωτές του.

Το Συνταξιοδοτικό χρεοκόπησε διότι:

• Για δεκαετίες εξέδωσε και πλήρωσε συντάξεις και εφάπαξ χωρίς οποιαδήποτε σύνδεση των εισφορών του κάθε συνταξιούχου με το ύψος τους
• Η σχέση εργαζομένων (που πληρώνουν τις εισφορές) προς ασφαλισμένους (που εισπράττουν τις συντάξεις) μειώνεται συνεχώς και πολύ, ως αποτέλεσμα της υπογεννητικότητας, της συνεχούς αύξησης του μέσου προσδόκιμου ζωής και της ανερχόμενης ανεργίας
• Εν όψει της κατ' ανάγκην μεταρρύθμισης στην κρίση, τεράστιος αριθμός εργαζομένων «κλείδωσε» τα κεκτημένα του βγαίνοντας στη σύνταξη, αλλάζοντας απότομα τη σχέση εργαζομένων προς συνταξιούχους
• Τα αποταμιευμένα ποσά των εισφορών ουδέποτε δημιούργησαν υπεραξίες υπέρ των συντάξεων
• Ο καθορισμός του ύψους της σύνταξης συνδεόταν μόνο με τις (υψηλές) απολαβές της τελευταίας 3ετίας ή 5ετίας προ της συνταξιοδότησης
• Επέτρεψε την επιτάχυνση εξόδου στη σύνταξη με την αναγνώριση ως συντάξιμων ετών υπηρεσίας όπως η στρατιωτική κτλ., πληρώνοντας συντάξεις για περισσότερα χρόνια
• Ακόμα και οι εργαζόμενοι που πλήρωσαν πλήρεις εισφορές, συχνότατα εισέπραξαν, ως συνταξιούχοι, πολύ περισσότερα από την απόδοση των εισφορών τους
• Ανακεφαλαιώνοντας, το Συνταξιοδοτικό ουδέποτε σχεδιάστηκε για να είναι είτε βιώσιμο, είτε, έστω, δίκαιο μεταξύ των ασφαλισμένων

Ένα μόνο στοιχείο υπέρ της βιωσιμότητάς του είχε το ασφαλιστικό για χρόνια: έδινε κίνητρο στους εργαζόμενους να εξαντλούν τα 35 χρόνια υπηρεσίας με την «50ετία συντάξιμων ετών», ενισχύοντας ασύμμετρα την απόδοση των τελευταίων συντάξιμων ετών. Κατ' αυτό, τα βήματα ήταν:

1. Υπολογισμός της Μέγιστης Σύνταξης του εργαζομένου με θεμελιωμένο δικαίωμα συνταξιοδότησης (γύρω στο 80% του τελευταίου μισθού, για «πλήρη» σύνταξη)
2. Καθορισμός του ποσοστού αυτής που αναλογεί στον συνταξιούχο, υπολογίζοντας τα «Συντάξιμα Έτη» με μέγιστο τα 50. Η αντιστοιχία συντάξιμων με πραγματικά έτη ήταν: 1:1 για τα πρώτα 25, 2:1 για τα επόμενα 5 (26ο-30ό) και 3:1 για τα επόμενα 5 (31ο-35ο). Δηλαδή, πραγματική υπηρεσία 23 ετών έδινε 23 συντάξιμα, 28 ετών έδινε 25 + 2*(28-25) = 31 συντάξιμα, 32 ετών έδινε 25 + 2*5 + 3*(32-30) = 41 συντάξιμα και 35 ετών έδινε 25 + 2*5 + 3*5 = 50 συντάξιμα χρόνια
3. Υπολογισμός με τον τύπο Σύνταξη = Μέγιστη Σύνταξη * Συντάξιμα Έτη / 50

Από τα παραπάνω γίνεται εμφανές ότι τα ποσά που εισπράττονται ως συντάξεις δεν έχουν οποιαδήποτε σχέση με τα αποθεματικά των Ταμείων, τις αποδόσεις τους ή τις κρατήσεις που έγιναν ως εισφορές. Υπάρχει, διαχρονικά, ένας πανάκριβος μηχανισμός είσπραξης (Ασφαλιστικά Ταμεία), ένας μηχανισμός διανομής υπέρ των κομματικών πελατών (η μαρμίτα του πολιτικού υπολογισμού των συντάξεων) και ο μηχανισμός κάλυψης της διαφοράς εις υγείαν των κορόιδων που πληρώνουν φόρους (άγρια φορολογία υπέρ φοροφαγάδων και δανεισμός ~€200δις στη μεταπολίτευση μόνο για τις συντάξεις), αφού το σύστημα δεν ήταν βιώσιμο δεκαετίες τώρα.

Το Συνταξιοδοτικό αντιμετωπίστηκε πάντα ως αμιγώς πολιτικό θέμα. Ως τέτοιο χρεοκόπησε αφήνοντας πίσω του τεράστια χρέη, λίγους προνομιούχους, πολλούς αδικημένους και τον απαξιωμένο μηχανισμό πλήθους πελατειακών Ταμείων να θυμίζουν πού πήγαν τα λεφτά.

Ακόμα και τώρα, που η «ρήτρα μηδενικού ελλείμματος» είναι στο καθημερινό μας λεξιλόγιο, η τράπουλα ξαναμοιράζεται υποχρεωτικά από την αρχή και δεν γλυτώνουμε τη ριζική αναδιάρθρωση με τίποτα, το κυρίαρχο πρόβλημα δεν αλλάζει: οι κυβερνητικές επιλογές είναι το Συνταξιοδοτικό να αντιμετωπίζεται ως αμιγώς πολιτικό θέμα και η δίκαιη κατανομή των λίγων πόρων που το στηρίζουν είναι εκτός συζήτησης.

Σε μια λογιστική προσέγγιση, το καλύτερο θα ήταν, βέβαια, να εισπράττει ο κάθε ασφαλισμένος το προϊόν των εισφορών του και όσα αυτές απέδωσαν αποταμιευόμενες στον Ατομικό του Συνταξιοδοτικό Λογαριασμό (ΑΣΛ). Αυτό παραμένει το επιδιωκόμενο. Το μόνο που χρειάζεται είναι η πολιτική απόφαση να ξεκινήσει, κάποτε, κάθε εργαζόμενος να γνωρίζει τι συνεισφέρει για τη μαύρη τρύπα του Συνταξιοδοτικού (με τελικό στόχο το μηδενισμό του) και τι εισφέρει για τον εαυτό του, που, ως συνταξιούχος, θα δικαιούται στο ακέραιο (σε ένα τέτοιο σύστημα, οι πρόωρες συντάξεις λόγω αναπηρίας, βαρέων και ανθυγιεινών —που χρειάζονται επίσης εκσυγχρονισμό και εξορθολογισμό— κτλ. θα καλύπτονται από τον προϋπολογισμό του κοινωνικού κράτους με τη συμμετοχή όλων των φορολογούμενων και όχι μόνο των εργαζομένων).

Καθ' οδόν προς τον ΑΣΛ, ένα ενδιάμεσο μέτρο είναι η εφαρμογή της πρότασης του Στέφανου Μάνου, η οποία τελευταία χαίρει ευρύτερης αποδοχής: κατάργηση Ταμείων και εισφορών, ίδια Βασική Εθνική Σύνταξη (ΒΕΣ) για όλους από τον προϋπολογισμό κατά την Προβλεπόμενη Ηλικία Συνταξιοδότησης (ΠΗΣ) και επικουρική, όπως ελεύθερα επιλέγει ο εργαζόμενος.
Δυστυχώς, η πρόταση δεν προβλέπει τι να γίνει μεταβατικά με τις ήδη εισπραχθείσες εισφορές, που αντί να αυγαταίνουν, απαξιώνονται από τη «διαχείριση» των Ασφαλιστικών Ταμείων, ούτε τι να γίνει με τις υφιστάμενες συντάξεις. Αυτά είναι τα σημεία που συμπληρώνει η παρούσα πρόταση.

Πρόταση Υπολογισμού Σύνταξης

Τι να γίνει, λοιπόν; Πώς να ικανοποιηθούν ταυτόχρονα οι καλομαθημένοι προνομιούχοι με τις χαμηλές εισφορές και τις υψηλές συντάξεις, οι υπερήλικες συνταξιούχοι που υπέστησαν τις απανωτές μειώσεις, οι εργαζόμενοι που πληρώνουν εισφορές χωρίς προοπτική να πάρουν σύνταξη και οι συνταξιούχοι που πλήρωναν σοβαρές κρατήσεις για 35 χρόνια και λαμβάνουν ψίχουλα σε σχέση με νεώτερούς τους ή τους συνταξιούχους των ευγενών Ταμείων;
Μαγικά με τους αριθμούς δεν υπάρχουν. Προφανώς ούτε καν τα δίκαια αιτήματα είναι δυνατό να ικανοποιηθούν. Σύμφωνα με το σύστημα, όσοι ήταν συνταξιούχοι τις καλές μέρες, πήραν τα καλά λεφτά. Τώρα που οι μέρες είναι δύσκολες, τα χρήματα λίγα και οι συντάξεις αλλάζουν συνεχώς, αυτό που μπορεί να γίνει, για πρώτη φορά, είναι η δίκαιη κατανομή των συνταξιοδοτικών πόρων.
Η παρούσα πρόταση έχει τις παρακάτω σημαντικές ιδιότητες:

1. Δεν ασχολείται με την εξεύρεση των πόρων ή την εξυγίανση του Ασφαλιστικού, αλλά με την δίκαιη κατανομή των πόρων που ήδη διατίθενται στους συνταξιούχους με εξόφθαλμα άδικο τρόπο
2. Συνδυάζει τις δεσμεύσεις του παρελθόντος με τους περιορισμούς του παρόντος και τις επιδιώξεις του μέλλοντος.
   Μπορεί στο μέλλον να προβλέπεται μόνο ΑΣΛ ή συνδυασμός ΑΣΛ με ΒΕΣ, όπως θα ήθελα προσωπικά. Η φόρμουλα επιτρέπει τη δίκαιη μετάβαση σε όποιο προορισμό επιλεγεί, σε όσο χρόνο χρειαστεί.
3. Προβλέπει τον δίκαιο, χωρίς διακρίσεις, επανυπολογισμό όλων των συντάξεων, τρεχουσών και μελλοντικών, από μηδενική βάση, με τα δεδομένα κάθε έτους, καταργώντας τις υφιστάμενες αδικίες.
4. Υλοποιείται με μια απλή, διαφανή φόρμουλα με απολύτως συγκεκριμένες παραμέτρους για κάθε τωρινό και μελλοντικό ασφαλισμένο.
5. Συνδέει, επιτέλους, το ύψος των εισφορών των ασφαλισμένων με το ύψος της σύνταξης.
   Εν μέσω χρεοκοπίας και βάσει του ως τώρα συστήματος, δυστυχώς είναι αδύνατο οι συνταξιούχοι με υψηλές εισφορές να τις πάρουν πίσω. Αυτό που είναι δυνατό και η φόρμουλα πετυχαίνει είναι όλοι οι συνταξιούχοι να πάρουν πίσω τις εισφορές τους εξ ίσου μεταξύ τους. Έτσι εξισώνεται (σε κάποιο βαθμό και αναδρομικά) και η αξία των εισφορών όλων των εργαζόμενων, και καταργείται η διάκριση των ασφαλιστικών Ταμείων σε ευγενή (πχ., γενναία επιχορηγούμενα από τον Προϋπολογισμό και Τέλη Υπέρ Τρίτων) και στα άλλα. Στον υπολογισμό αυτής της αναλογίας δεν συμμετέχουν οι εισφορές των εργοδοτών ούτε τα έσοδα από τέλη υπέρ τρίτων, καθώς αυτά υπήρξαν παραδοσιακά παράγοντες ανισότητας.
6. Συνυπολογίζει στο ύψος της σύνταξης την προσδοκώμενη διάρκεια λήψης της.
   Ακόμα και για ίδιες εισφορές, δεν γίνεται ο εργαζόμενος που συνταξιοδοτείται, πχ., στα 55 να παίρνει την ίδια σύνταξη με αυτόν που συνταξιοδοτείται στα 67, δηλαδή ο πρώτος να εισπράττει επί 25 χρόνια και ο δεύτερος επί 13.
7. Αποσυνδέει τα χρόνια εργασίας από τον υπολογισμό της σύνταξης.
   Το οικονομικό αποτέλεσμα των διάρκειας εργασίας είναι ενσωματωμένο στις συνταξιοδοτικές εισφορές του ασφαλισμένου και η διάρκεια λήψης της σύνταξης λαμβάνεται υπόψιν αυτοτελώς.
8. Αποσυνδέει την Προβλεπόμενη Ηλικία Συνταξιοδότησης (ΠΗΣ) από τον υπολογισμό της σύνταξης.
   Η ΠΗΣ δεν έχει σημασία, μόνο η στατιστικά Προβλεπόμενη Διάρκεια Λήψης Σύνταξης (ΠΔΛΣ=ΠΖ-ΗΣ).
9. Επιτρέπει την παρέμβαση στο μείγμα πολιτικού και λογιστικού υπολογισμού με προκαθορισμένο τρόπο, χωρίς διακρίσεις.
   Η κυβέρνηση ορίζει το ύψος της συνταξιοδοτικής δαπάνης του προϋπολογισμού, αλλά δεν μπορεί να εισαγάγει σημαντικές αδικίες ή αυθαιρεσία στη διαδικασία: τα ποσά μοιράζονται ή αναλογικά (μέσω της ασφαλιστικής συνεισφοράς του προϋπολογισμού) ή κατά κεφαλή (μέσω της ΒΕΣ).
10. Το ύψος της σύνταξης επανυπολογίζεται κάθε χρόνο.
    Έτσι, προσαρμόζεται ομαλά στα μεταβλητά λογιστικά και πολιτικά δεδομένα (πλήθος συνταξιούχων, συνταξιοδοτικές εισφορές, συνεισφορά του προϋπολογισμού κτλ.) και στην πολιτική της κυβέρνησης.

Η ιδέα είναι απλή: Με σταθερό, αδιαπραγμάτευτο αίτημα την παύση λήψης απολαβών από χρήματα που δεν υπάρχουν και το μηδενισμό των ενισχύσεων των Ταμείων (από δάνεια, τον Προϋπολογισμό, τα Τέλη Υπέρ Τρίτων κτλ.) και κάθε άλλης στρέβλωσης, κατανέμονται δίκαια οι υφιστάμενοι πόροι μέχρι να γίνει η (όποια) εξυγίανση. Την ετήσια σύνταξη κάθε συνταξιούχου θα αθροίζουν τρία επιμέρους ποσά:

Σύνταξη=ΑΑΣΛ+ΒΕΣ+ΣαΕ

• Οι Αναλήψεις από τον Ατομικό του Συνταξιοδοτικό Λογαριασμό (ΑΑΣΛ) που θα επιλέξει (όταν καθιερωθεί)
  Ο ΑΣΛ είναι παρόμοιος σε λειτουργία με τα συνταξιοδοτικά προγράμματα που προσφέρουν οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες. Κατά τη λήξη του προγράμματος ο συνταξιούχος αναλαμβάνει ένα μέρος του ποσού που έχει συγκεντρωθεί ως «εφ' άπαξ» και από το υπόλοιπο παίρνει σύνταξη ύψους που εξαρτάται και από τα χρόνια που αναμένεται στατιστικά να ζήσει.
  Η καθιέρωση ΑΣΛ θα αυξήσει τις συντάξεις. Επειδή τα χρήματα που θα διοχετευτούν στους ΑΣΛ θα αφαιρεθούν από τις ασφαλιστικές εισφορές στα Ασφαλιστικά Ταμεία, θα ωφελούνται αυτοί που θα εισφέρουν στον ΑΣΛ τους (το προϊόν των οποίων θα απολαμβάνουν στο σύνολό του), αντί για τα Ταμεία (τα οποία με αυτά καλύπτουν επίσης τα λειτουργικά τους κόστη, τα χρέη τους και τους σημερινούς συνταξιούχους). 
• Η Βασική Εθνική Σύνταξη (ΒΕΣ, όταν καθιερωθεί)
  Η ΒΕΣ είναι κοινωνική παροχή αναδιανεμητικού χαρακτήρα, ύψους που αναμένεται στην περιοχή των 250€/μήνα. Τα χρηματικά ποσά του προϋπολογισμού που θα διοχετευθούν στην παροχή ΒΕΣ θα προέρχονται από τη Συνταξιοδοτική Κάλυψη Ελλειμμάτων από τον Προϋπολογισμό (ΚΣΕΠ) και, μάλλον, από εξορθολογιστική συγχώνευση με άλλους κοινωνικούς πόρους και επιδόματα. Η καθιέρωση ΒΕΣ θα αυξήσει τις συντάξεις για αυτούς που έχουν πληρώσει λιγότερες (ή και καθόλου) συνταξιοδοτικές εισφορές σε βάρος αυτών που έχουν πληρώσει υψηλότερες εισφορές. Ωστόσο, θα υπάρξει όφελος για όλους όταν λόγω ΒΕΣ και ΑΣΛ καταργηθούν τα Ταμεία και εξοικονομηθούν τα τεράστια λειτουργικά τους κόστη.
• Η Σύνταξη από Εισφορές (ΣαΕ)
  Όλες οι σημερινές συντάξεις είναι αυτού του τύπου. Μόνο που προέρχονται από μεμονωμένα Ταμεία, υπολογίζονται με τις άδικες και ανορθολογικές μεθόδους που περιγράφονται παραπάνω και, πρακτικά, πληρώνονται με δανεικά.
  Η παρούσα πρόταση είναι ριζοσπαστική διότι καταργεί τις ανισότητες μεταξύ των Ταμείων. Υπολογίζει τη ΣαΕ κάθε συνταξιούχου ως το ποσοστό της ετήσιας συνολικής Συνταξιοδοτικής Δαπάνης όλων¹ των Ασφαλιστικών Ταμείων (ανάλωση αποθεματικών, εισφορές εργαζομένων, εισφορές εργοδοτών, ενισχύσεις από τον προϋπολογισμό, Τέλη Υπέρ Τρίτων κτλ.) που του αναλογεί βάσει των εισφορών του. Έτσι, η ΣαΕ ισούται με το συνολικό ύψος των εισφορών του ανά έτος της στατιστικά Προβλεπόμενης Διάρκειας Λήψης Σύνταξης (ΠΔΛΣ) διά του συνόλου των αντίστοιχων εισφορών όλων των συνταξιούχων σύμφωνα με τη φόρμουλα (ευχαριστώ τον Χρήστο Γεωργιάδη για τη συνεισφορά του στη διαμόρφωσή της):
  $${ΣαΕ}={{{\bf ΑΣΕ}\over {\bf ΠΔΛΣ}} \over {\sum^Σ {{\bf ΑΣΕ}\over {\bf ΠΔΛΣ}}}}  \sum^Τ ΣΔΑΤ$$

Ανάλυση ακρωνύμων (με έντονη γραφή οι παράμετροι που εξαρτώνται από τον εργαζόμενο):

• ΑΣΕ: Ατομικές Συνταξιοδοτικές Εισφορές του ελεύθερου επαγγελματία ή του εργαζόμενου και του εργοδότη του (όχι από Τέλη Υπέρ Τρίτων ή οποιαδήποτε άλλη πηγή)
• ΑΣΛ: Ατομικός Συνταξιοδοτικός Λογαριασμός
• ΑΑΣΛ: Αναλήψεις από τον ΑΣΛ
• ΒΕΣ: Βασική Εθνική Σύνταξη (σήμερα μόνο υπό συζήτηση, πολιτική παράμετρος, το ποσό που πληρώνεται σε όλους ανεξαιρέτως τους συνταξιούχους από τον Προϋπολογισμό)
• ΗΣ: Ηλικία Συνταξιοδότησης (η ηλικία κατά την οποία ο πολίτης βγήκε στη σύνταξη)
• ΠΔΛΣ: στατιστικά Προβλεπόμενη Διάρκεια Λήψης Σύνταξης, ΠΔΛΣ=ΠΖ-ΗΣ
• ΠΖ: Προσδόκιμο Ζωής (σήμερα ~80, χρησιμοποιείται ο στατιστικός δείκτης που είναι ανεξάρτητος από ηλικία)
• ΠΗΣ: Προβλεπόμενη Ηλικία Συνταξιοδότησης (σήμερα 67, πολιτική παράμετρος)
• Σ: πλήθος Συνταξιούχων 
• ΣαΕ: Σύνταξη από Εισφορές
• ΣΔΑΤ: Συνταξιοδοτική Δαπάνη Ασφαλιστικού Ταμείου (τα χρήματα που εκάστοτε διαθέτουν τα Ταμεία για πληρωμή συντάξεων. Κανονικά θα προέρχονταν από ανάλωση του επενδεδυμένου αποθεματικού, στην πράξη προέρχονται από πηγές όπως οι τρέχουσες εισπράξεις εισφορών, τα Τέλη Υπέρ Τρίτων, τη ΚΣΕΠ κτλ.)
• ΚΣΕΠ: Κάλυψη Συνταξιοδοτικών Ελλειμμάτων από τον Προϋπολογισμό (πολιτική παράμετρος, τα χρήματα που διατίθενται για την κάλυψη των ελλειμμάτων των Ταμείων ή/και την πληρωμή ΒΕΣ)
• Τ: πλήθος Ταμείων

Το Συνταξιοδοτικό ορίζεται από ένα μείγμα λογιστικών και πολιτικών παραμέτρων και κριτηρίων. Για δεκαετίες κυριάρχησε η πολιτική (δηλαδή... πελατειακή) προσέγγιση σε τέτοιο βαθμό ανορθολογισμού και αδικίας που τώρα, κατ' ανάγκη, υπό το βάρος των χρεών, χρειάζεται εντονότατη λογιστική εξισορρόπηση. 

Η δικαιοσύνη στην κατανομή των συνταξιοδοτικών πόρων είναι ανεξάρτητη και απλούστερη της εξυγίανσης όλου του Συνταξιοδοτικού. Είναι το λιγότερο που μπορούμε να απαιτούμε από μια κυβέρνηση. Είναι ένα μέτρο «οριζόντια» λαϊκό και μια ευκαιρία ανάκτησης μέρους της χαμένης αξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος. Μακάρι να αξιοποιηθεί!

_________________
1. Μπορούν να εξαιρεθούν Ασφαλιστικά Ταμεία που δεν έχουν λάβει ποτέ χρήματα ή άλλα περιουσιακά στοιχεία από τον Προϋπολογισμό, από Τέλη Υπέρ Τρίτων, από δάνεια που δεν εξυπηρέτησαν με ίδιες δυνάμεις κτλ.

Το παρόν άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στις 9/11/2015 στο ιστολόγιο «Επί Παντός» με τίτλο «Μια Φόρμουλα για τις Συντάξεις».

Το 'έλλειμμα' της μεταρρυθμιστικής πρότασης

Οι μεταρρυθμιστικές δυνάμεις της Ελλάδας κατηγορούμαστε ότι εστιάζουμε όλες τις προτάσεις μας γύρω από την άρση των αδιεξόδων της οικονομίας, παραβλέποντας την ανθρώπινη διάσταση της κρίσης και την απονομή ευθυνών.
Πράγματι, οι προτάσεις όλων των εκπροσώπων της μεταρρύθμισης περιλαμβάνουν χαμηλότερη, σταθερή, απλή φορολογία, ευέλικτες εργασιακές σχέσεις, επενδυτικό περιβάλλον ελεύθερο από τη μέγγενη της υπερρύθμισης (πχ. άνοιγμα επαγγελμάτων, κατάργηση φόρων υπέρ τρίτων), περιορισμό των δαπανών του στενού και ευρύτερου δημόσιου τομέα, διαφάνεια, περιορισμό της γραφειοκρατείας, ταχεία απονομή δικαιοσύνης κά. Είναι σαφείς και βιώσιμες, χωρίς εξάρτηση από χρηματόδεντρα!

Η αυτοκριτική

Είναι απορίας άξιο πώς μια τόσο πλούσια ατζέντα, στην οποία συμφωνούμε όλοι, δεν αρκεί για να ενώσουμε τις δυνάμεις μας γύρω της, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. Ωστόσο, η αφ' υψηλού στάση πολλών από εμάς, ως συνέπεια της οποίας τελικά δεν τα βρίσκουμε, συνδέεται άρρηκτα με την αδυναμία των μεταρρυθμιστικών προτάσεων να αγγίξουν ακόμα και τα άμεσα θύματα της κρίσης, στα οποία πρωτίστως απευθύνονται: τους ιδιωτικούς υπαλλήλους που έμειναν άνεργοι και τους ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρηματίες που, ενώ τυπικά δεν είναι άνεργοι, χρεοκοπούν υπό το βάρος της συνολικής πτώσης της αγοράς, της έλλειψης ρευστότητας από τις τράπεζες, των αδύνατο να εξυπηρετηθούν χρεών, της υψηλής φορολογίας, των ασφαλιστικών εισφορών και, εσχάτως, των capital controls. Γιατί;

• Το αίτημα για μικρότερο κράτος δυνητικά θίγει το όποιο εισόδημα από τον ευρύτερο δημόσιο τομέα που έχει απομείνει σε κάθε οικογένεια, είτε υπό μορφή μισθού, είτε υπό μορφή δυσανάλογα καλής σύνταξης. Πώς να πεισθεί ο άνεργος ότι η οικογένειά του θα ανακάμψει εγκαίρως, αν το οικογενειακό εισόδημα μειωθεί κι άλλο, ως αποτέλεσμα περικοπών των δαπανών του δημοσίου; (Αλλά και ο ιδιωτικός τομέας πώς να ανακάμψει, όταν, καθημερινά συρρικνούμενος, πληρώνει, κατ' αναλογία, περισσότερα για τους μισθούς και συντάξεις που βαραίνουν τον κρατικό προϋπολογισμό, σε ένα δραματικό επενδυτικό περιβάλλον, με τις δομικές μεταρρυθμίσεις να εκκρεμούν δεκαετίες και να μην υλοποιούνται στοιχειωδώς, ούτε ως μνημονιακές υποχρεώσεις από το 2010;)
• Η αριθμητική των μεταρρυθμίσεων δεν είναι επαρκώς πειστική. Το μοναδικό φορολογικό συντελεστή (flat tax), πχ., πόσο να τον αφήσω, μεταξύ του 10-25% που έχει ακουστεί (χωρίς την παραμικρή τεκμηρίωση για την καταλληλότητα του ποσοστού);
• Οι μεταρρυθμιστές δικαιούμαστε την αναγνώριση ότι προτείνουμε μέτρα, αντί για τα ευχολόγια που διατυπώνουν όλοι οι άλλοι. Ωστόσο, όσο σωστά μέτρα και να διατυπώνουμε, σπάνια τα συνοδεύουμε από τη μεταβατική διαδρομή, όπου παραδοσιακά παίζονται τα διαβόητα «κεκτημένα», που έχουν καθορίσει τη μεταπολίτευση. Δύσκολα βασίζεται κανείς στην ενδεχόμενη επιτυχία ενός μέτρου που προϋποθέτει την απώλεια του σίγουρου οφέλους...
• Όσο σημαντική κι αν είναι η οικονομία, το δημοψήφισμα και οι πρόσφατες εκλογές έδειξαν ότι το συντριπτικό πρόταγμα των πολιτών αφορά σε έννοιες άσχετες με τη λογιστική (με κάθε σεβασμό στους λογιστές· έχω υποστηρίξει κατ' επανάληψη ότι πολλά δεινά της οικονομίας, με πιο επίκαιρο το συνταξιοδοτικό, θα τα έλυναν ταχύτατα και με τον δικαιότερο τρόπο, αν δεν ανάγονταν σε «πολιτικά»): ανεξαρτησία, υπερηφάνεια, αξιοπρέπεια, δουλειά, φυγή από το παρελθόν και τις πρακτικές του, πάταξη της φοροδιαφυγής και επιστροφή των κλεμμένων και των μιζών (για συμβολικούς και ψυχολογικούς λόγους, καθώς τα ποσά είναι σταγόνα στον ωκεανό των ελλειμμάτων και του χρέους), τιμωρία των ενόχων και άλλα συναφή. Και πιστεύουν ότι γι' αυτά οι μεταρρυθμιστές δε λέμε τίποτα!

Η υπεράσπιση

Ως εδώ, καλά. Αλλά δεν είναι καθόλου ακριβές ότι οι μεταρρυθμιστικές προτάσεις δεν λένε τίποτα για όλα αυτά:

• Λένε για πλεονάσματα και εξυπηρέτηση του χρέους, διότι αυτά εξασφαλίζουν ανεξαρτησία και αξιοπρέπεια.
• Λένε για απλό, διαφανές φορολογικό σύστημα που θα εξαφανίσει τη φοροαποφυγή μέσω των παραθύρων και θα κάνει τη φοροδιαφυγή ασύμφορη, αφού θα είναι φθηνότερο να πληρώνεται.
• Λένε για ταχεία απονομή δικαιοσύνης. Θυμάται κανείς τις υποθέσεις που παραγράφηκαν προτού παραπεμφθούν και τους υπόδικους που αποφυλακίστηκαν προτού δικαστούν;
  Φορολογικά δικαστήρια θα δικάζουν αμέσως τις φορολογικές παραβάσεις. Αυτές θα είναι ξεκάθαρες και θα κοστίζει περισσότερο να δικάζονται παρά να πληρώνονται, αφού θα κερδίζονται πάντα και γρήγορα από το δημόσιο (αντί για τη σημερινή πρακτική της διαιώνισης της διένεξης μέχρι το τίμημα να γίνει άνευ αξίας, αν ποτέ πληρωθεί).
  Επιπροσθέτως, τα τακτικά δικαστήρια θα απαλλαγούν από το 80% των σημερινών υποθέσεων, που είναι φορολογικές.
  Έχοντας εξασφαλίσει ταχεία και αξιόπιστη απονομή δικαιοσύνης, υπάρχουν πλήθος μηχανισμοί για να παραπεμφθούν παλαιά σκάνδαλα και ύποπτες υποθέσεις.
• Λένε για ευέλικτες μορφές εργασίας. Καλά είναι τα εργασιακά κεκτημένα. Το πρόβλημα είναι ότι, σε μια εύθραυστη οικονομία, όπως η σημερινή, αυτά τα κεκτημένα προστατεύουν αυτούς που έχουν δουλειά, όχι αυτούς που ψάχνουν. Για να προσλάβουν οι εργοδότες, χρειάζεται να μπορούν να απολύσουν, αν τα πράγματα δεν πάνε καλά. Διαφορετικά, δεν θα αναλάβουν το ρίσκο.
• Αν τα πράγματα ήταν τόσο ρόδινα, όσο υπονοούν αυτοί που ζητούν βαρύτερη φορολογία για τις επιχειρήσεις και προνόμια για τους εργαζόμενους, γιατί η συντριπτική πλειοψηφία των παραγωγικών πολιτών επιθυμεί να γίνει υπάλληλος, αντί επιχειρηματίας; Το κύριο εμπόδιο δεν είναι η έλλειψη κεφαλαίου, αλλά η ύπαρξη υψηλού κινδύνου απώλειας της επένδυσης (και καταστάσεις όπως οι περιορισμοί κίνησης κεφαλαίων ουδόλως βοηθούν...), που λίγοι δέχονται να αναλάβουν.

Τελικά, πού διαφωνούμε με το κοινό μας;

Ο παραπάνω κατάλογος θα μπορούσε να εξακολουθήσει. Το πρόβλημα δεν είναι ότι οι μεταρρυθμιστικές προτάσεις δεν ικανοποιούν τις απαιτήσεις του εκλογικού σώματος στο ψυχολογικό, αισθητικό και συμβολικό πεδίο. Αν το καλοσκεφτούμε, αυτές ακριβώς τις απαιτήσεις υπηρετούν! Εκεί που δεν ικανοποιούν τον ψηφοφόρο είναι στην προβαλλόμενη προτεραιότητα και στη στόχευση των μέτρων.
Δεν χρειάζονται άλλα μέτρα για τις προτεραιότητες των συντηρητικών, που θέλουν να εξασφαλίσουν το εισόδημα που τους έμεινε, ούτε των σοσιαλιστών, που ζητούν δίκαιη αναδιανομή του πλούτου, ούτε των τιμίων, που ζητούν τιμωρία των παρανόμων. Στον πυρήνα τους, τα προτεινόμενα μεταρρυθμιστικά μέτρα, εκτός από την οικονομία, καλύπτουν επίσης:

• Την ανάγκη του συντηρητικού για σταθερότητα, σεβασμό της (ήδη φορολογημένης) περιουσίας του και έλλειψη εκπλήξεων
• Το αίτημα του σοσιαλιστή για υποστήριξη των πραγματικά αδυνάτων πολιτών από το πλεόνασμα, αντί των ισχυρών συντεχνιών, παρά το έλλειμμα
• Την απαίτηση των τιμίων και των αδυνάτων για ισότιμη δικαιοσύνη, που έχει νόημα όταν απονέμεται σε εύλογο χρόνο, με εύλογο κόστος και όχι μετά δεκαετία, έχοντας κοστίσει μια περιουσία

Αποφεύγουμε τη σύγκρουση, πετυχαίνουμε τη σύγκλιση

Αφού οι προτεραιότητες του εκλογικού σώματος (μοιάζει ότι) αντιτίθενται στην αντίληψη των μεταρρυθμιστών, ας προσαρμόσουμε οι τελευταίοι λίγο την πορεία, τις προτεραιότητες και τη ρητορική μας. Ας διατυπώσουμε τις προτάσεις μας, ανταποκρινόμενοι εμπράκτως στα λαϊκά προτάγματα, εμπνεόμενοι από τον αλάνθαστο κανόνα αποφυγής συγκρούσεων στη θάλασσα: «Λέγε τι κάνεις. Κάνε ό,τι λες. Δείξε πως κάνεις ό,τι λες» (φυσικά τα σεβόμαστε και τα λαμβάνουμε υπόψιν, καιρός να το δείξουμε κιόλας).
Έτσι, τα μέτρα που προτείνουμε θα απαντούν σε πραγματικές ανησυχίες και θα γίνουν καλύτερα αντιληπτά. Θα φανεί, επιτέλους, ότι οι μεταρρυθμιστές καλύπτουμε τα θεμιτά αιτήματα της πλειοψηφίας του λαού πολύ καλύτερα από οτιδήποτε άλλο ακούγεται και, δυστυχώς, εφαρμόζεται!

Το παρόν άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο «Επί Παντός» με τίτλο «Το 'έλλειμμα' της μεταρρυθμιστικής πρότασης».

Εκλογές Σεπτεμβρίου 2015

Σε αυτές τις εκλογές, κρατιόμαστε μακριά από το ΣΥΡΙΖΑ και τους ιδεοληπτικούς, συμφεροντολόγους ή παραπλανημένους δραχμολάγνους, αυτό είναι το εύκολο.
Όποιοι δεν έχετε πεισθεί ακόμα για τον ΣΥΡΙΖΑ, θέστε τις κόκκινες γραμμές σας (όπως, προφανώς, δεν πράξατε μετά την πρώτη εκλογή του) και περιμένετε. Αν του δοθεί η ευκαιρία, ο ΣΥΡΙΖΑ οπωσδήποτε θα τις παραβιάσει. Ακριβώς όπως έκανε και στην πρώτη θητεία του, για όποιους είχαν και όπως προκαλεί την κοινή λογική με τον τρόπο που αναφέρεται στο «παλαιό» και στο «νέο» (εντάσσοντας το φρεσκότερο όλων Ποτάμι στο πρώτο και τους παλαιοκομματικούς του, τα ρετάλια του ΠΑΣΟΚ που μάζεψε στις τάξεις του & τα ρετάλια της ΝΔ που πήγαν στους ΑνΕλ στο δεύτερο).
Στην διαδικασία να αποφασίσω τι θα ψηφίσω, σε συζήτηση με πολύ καλό φίλο κωδικοποίησα τα ελαττώματα που βλέπω στη ΝΔ ως ενδεδειγμένη πρόταση. Σε μια φράση:
Διότι μας έχει βάλει συνειδητά και με συστηματική, διαχρονική προσπάθεια σε έναν άθλιο φαύλο κύκλο, από τον οποίο διεκδικεί να επωφελείται όχι ως η καλύτερη, αλλά ως το «μη χείρον».

Πιο αναλυτικά, η ΝΔ:

1. Καλλιέργησε συστηματικά τον δικομματισμό και την πόλωση, προς ίδιο όφελος.
   Το βλέπουμε και στον εκλογικό νόμο, όπου ανέβασε τις 40 έδρες του πρώτου κόμματος στις 50. Και δεν τον άλλαξε όταν οι διαφορές μεταξύ των δύο πρώτων κομμάτων ήταν χαμηλές και κανένα τους δεν ήταν πλέον ικανό, ούτε εφικτό, να κυβερνήσει μόνο του.
   Στην παρούσα συγκυρία, προτίμησε να κατεβαίνει αυτόνομα, χωρίς άνοιγμα στο κέντρο και χωρίς να αξιοποιήσει το παράθυρο ευκαιρίας αλλαγής του εκλογικού νόμου με άμεση ισχύ όταν η κοινοβουλευτική δύναμη του ΣΥΡΙΖΑ έπεσε από τους 120 βουλευτές.
   Έτσι, διατήρησε την εκλογική αναμέτρηση σε όρους «ο νικητής τα παίρνει όλα», εκθέτοντας συνειδητά τη χώρα στον κίνδυνο της επανεκλογής ΣΥΡΙΖΑ. Και αυτό, παρότι με απλή αναλογική και ~90 έδρες για τα δύο πρώτα κόμματα, η κυβέρνηση θα παιζόταν στις συνεργασίες τις οποίες έτσι και αλλιώς επικαλείται σήμερα!
   Για να τα λέμε όλα, η διατήρηση του εκλογικού συστήματος βαραίνει ακόμα περισσότερο τον ΣΥΡΙΖΑ, που, βολικά, «ξέχασε» τις παραδοσιακές του εξαγγελίες περί απλής αναλογικής (και ποιος περίμενε, ποτέ, συνέπεια από το ΣΥΡΙΖΑ);
2. Πρωτοστάτησε στον αντιμνημονιακό λόγο, μέχρι να εκλεγεί κυβέρνηση, οπότε τα ξέχασε όλα. Σαν αποτέλεσμα, εκτόξευσε τον ΣΥΡΙΖΑ από απόκομμα σε πρώτο κόμμα.
   Εκτός από καταστροφική για τον τόπο απύθμενη βλακεία, το λες και πολιτική απάτη!
3. Διατείνεται ότι είναι φιλελεύθερη παράταξη, ενώ είναι παραδοσιακά και ξεκάθαρα πελατειακό κόμμα υπερσυντηρητικών κρατιστών. Παραδέχθηκε κάποια λάθη της, μεν, δεν άλλαξε στο παραμικρό, δε!
   Εκτός από βολικό ψέμα παντός καιρού (της περιόδου Μητσοτάκη εξαιρουμένης), ο πραγματικός χαρακτήρας της ΝΔ ουδόλως προσαρμόστηκε έστω κατά την κρίση. Αντίθετα, οι κομματικοί πελάτες εξακολούθησαν να βαραίνουν περισσότερο από το εθνικό συμφέρον.
4. Όπως και τον Ιούνιο 2012, ακόμα και αν πρωτεύσει, η κυριαρχία της θα είναι προσωρινή και το έργο της ομοίως πολύ λίγο, πολύ βραδέως.
   Το είχα προβλέψει τότε, το πιστεύω και τώρα. Αν μπορούσαν καλύτερα, ώστε να μην περάσουμε και από τη λαίλαπα ΣΥΡΙΖΑ, θα το είχαν δείξει και θα μας είχαν πείσει ήδη από το 2014 και το 2009. Τι θα μας φυλάξει από δεύτερο γύρο «πρώτη φορά αριστερά» στις εκλογές που σύντομα θα ακολουθήσουν; Πάλι η ΝΔ; Ευχαριστώ, έχω απαλλαγεί από αυτού του είδους τον εγκλωβισμό ;)

Προσωπικά έχω βαρεθεί τα μπλε, πράσινα και πολύχρωμα διαλείμματα και το ράβε-ξήλωνε που συνεπάγονται. Τι κι αν, με όλα της τα ελαττώματα, στην παρούσα συγκυρία, θεωρώ τη ΝΔ μακράν καταλληλότερη να κυβερνήσει από τον ΣΥΡΙΖΑ; Τι κι αν καταλαβαίνω αυτούς που την επιλέγουν για να γλυτώσουμε πρόσκαιρα τα χειρότερα; Να ψηφίσω επιστροφή στο 2012;
Έτσι, επιλέγω αυτό που βλέπω ως μόνη μακροπρόθεσμα βιώσιμη στάση: Ψηφίζω το κόμμα που είναι πλησιέστερό μου ιδεολογικά & προγραμματικά και θεωρώ πιθανότερο να λέει και να υλοποιεί μετεκλογικά αυτά που έλεγε και υποσχόταν προεκλογικά. Ένα κόμμα που, είτε κοινοβουλευτικό, είτε όχι, ανερχόμενο θα παραμένει το καλύτερο για μένα και ως τέτοιο θα διεκδικεί την όποια εξουσία.

Διότι η «κρίση» δεν είναι πια έκτακτη είδηση που καλεί σε κατ' εξαίρεση ειδική στάση, αλλά τεχνηέντως συντηρούμενη διαχρονική καθημερινότητα. Και δεν πάει στο χέρι μου να συμμετέχει στη διαιώνιση αυτής της κατάστασης :)

Greek Parliamentary 20/9/2015 election Polls

Thse are graphs of various polls and bets on the Greek Parliamentary election of September 20, 2015.
Polls lately fail to predict the election outcome with the accuracy they used to. High "Undesided" numbers allow for what effectively means "anything goes" ;)
The source of the data is the document "Polls: GR Election 201509"; please feel feel to browse it and note your observations.
Update 23/9/2015: An interesting discussion on why polls fail recently, with some documentation, is taking place in Nikos Anagnostou's Facebook Wall.

Συμπολίτες, Κρατήστε τις Κόκκινες Γραμμές σας!

Συμπολίτες μου,

Από την εκλογή της, η κυβέρνηση σπρώχνει καθημερινά τα όρια της ανοχής μας ένα κλικ πιο πίσω. Προτού το καταλάβουμε καλά καλά, ανεχόμαστε ήδη κλειστές τράπεζες, capital controls, ανυπολόγιστες ζημιές στην οικονομία και τον πολύ υπαρκτό κίνδυνο εξόδου από την Ευρωζώνη _παρά_ τις συστηματικές, επανειλημμένες υποσχέσεις _περί του αντιθέτου_!

Σας καλώ να ορίσετε πάραυτα τις προσωπικές σας κόκκινες γραμμές και να μην χαριστείτε στην κυβέρνηση όταν τις (αν δεν έχει ήδη) ξεπεράσει, όσο αργά και γλυκά κι αν παρουσιάσει τις ενέργειές της ως αναπόφευκτες και εθνικά υπερήφανες! 
Σκεφτείτε ποια θα ήταν η στάση των κομμάτων της συγκυβέρνησης, αλλά και εσάς των ιδίων, αν αυτά που ζούμε ήταν κατορθώματα και επιλογές κάποιων άλλων!

Δεν εξηγούνται όλα από τους «κακούς ξένους που μας επιβουλεύονται και θέλουν να μας τιμωρήσουν». Προσπαθούν να χρεωκοπήσουμε, ώστε να κάνουμε δεκαετίες να τους αποπληρώσουμε, όπως κάθε εθνικό δάνειο που προηγήθηκε;

Όσο προσπαθούμε με πονηριές να μετατρέψουμε το όποιο πολιτικό, γεωπολιτικό ή άλλο (ποιο, αλήθεια;) διαπραγματευτικό μας «πλεονέκτημα» σε πίτα σωστή _και_ σκύλο χορτάτο (αθέμιτα οφέλη που τελικά προορίζονται _πάλι_ για τους λίγους, σε βάρος των πολλών), ούτε το παρόν μας είναι, ούτε το μέλλον μας προμηνύεται υπερήφανο, αξιοπρεπές ή αυτόνομο. Μόνο _ανεπίστροφα_ απαξιωμένο και απομονωμένο.

Μην τσιμπάτε στο ψευδοδίλημμα ότι μπορεί να επιστρέψουν οι προηγούμενοι και τότε θα είναι χειρότερα. Καμιά προηγούμενη κυβέρνηση, κάκιστη όσο ήταν, δεν έβλαψε τον τόπο τόσο πολύ, ούτε μας έφερε τόσο κοντά στην απώλεια του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου. Να διαπραγματεύεται τη συμμετοχή μας στην ΕΕ, μέσα στην οποία πολλοί γεννηθήκατε και, σωστά, θεωρείτε αυτοδικαίως ότι ουδέν άλλο υπάρχει.

Χειρότερο δεν είναι αυτό που προηγήθηκε, είναι μόνο αυτό που ακολουθεί, αν εξακολουθήσουμε στον κατήφορο! Και αυτό είναι η αναπόφευκτη πραγματικότητα, ανεξάρτητη από πρόσωπα, πρώην, νυν ή μελλοντικά.


#GRinEuro, #symfonia, #Nai, #Oxi, GRexit

Το παρόν άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο «Επί Παντός» με τίτλο «Συμπολίτες, Κρατήστε τις Κόκκινες Γραμμές σας!».

Περιμένοντας τη Συμφωνία

Συνηθίσαμε, στον τόπο μας, αυτοί που τα λέγανε να είναι η μειοψηφία. Εύχομαι η πλειοψηφία να έχει δίκιο αυτή τη φορά, όλοι μια δυνατή Ελλάδα θέλουμε! Η ευρύτατη νίκη στο δημοψήφισμα δεν αφήνει περιθώρια αποτυχίας.

Εν αναμονή της συμφωνίας, καλή επιτυχία στην κυβέρνηση!

#GRinEuro #Dimopsifisma #Nai #Oxi

Αν θέλετε κι εσείς αυτό το μετρητή, ενσωματώστε στην ιστοσελίδα σας τον κώδικα:

<iframe allowtransparency="true" frameborder="0" height="68" src="https://freesecure.timeanddate.com/countdown/i4qy64mx/n26/cf12/cm0/cu4/ct1/cs0/ca0/co1/cr0/ss0/cacff9/cpc000/pcf09/tcfff/fs150/szw320/szh135/tatTime%20to%20Agreement/tac009/tptAgreement%20Delay/tpc009/iso2015-07-08T00:00:00/bo2/pa5" width="268"></iframe>

Το παρόν άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο «Επί Παντός» με τίτλο «Περιμένοντας τη Συμφωνία».

Η Ελλάδα της Κρίσης και το Προβληματικό Αεροπλάνο

Διαφορετικοί άνθρωποι αξιολογούν την ίδια κατάσταση διαφορετικά. Έτσι συμβαίνει και με την τρέχουσα πολυετή οικονομική (και όχι μόνο) κρίση στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με τη δική μου αξιολόγηση, η Ελλάδα είναι σαν ένα προσημειωμένο αεροπλάνο (χρέος) που πετάει με σοβαρή μηχανική αδυναμία να προσγειωθεί (θεσμικά προβλήματα, κακοδιαχείριση κτλ.) και ταυτόχρονη διαρροή καυσίμων (πρωτογενές έλλειμμα, αδυναμία δανεισμού και εξυπηρέτησης χρέους). Οι Θεσμοί (πρώην Τρόικα), είναι μια συνδυασμένη φιλική δύναμη στο έδαφος που, ανταποκρινόμενοι στο αίτημα του αεροπλάνου (ενδιαφερόμενοι και για δικούς τους λόγους για την ακεραιότητά του), βοηθάει την κατάσταση. Με μηχανικούς (τεχνοκράτες με προτάσεις μεταρρυθμίσεων) βοηθάει στην επισκευή της βλάβης και με ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας (πολιτικούς) της προσφέρει έκτακτη διέλευση από αεροδιαδρόμους (ρευστότητα) στους οποίους δεν έπρεπε να βρίσκεται και εναέριο ανεφοδιασμό (εξυπηρέτηση χρέους).
Όσο κι αν η προσπάθεια των Θεσμών ενδεχομένως αποτυγχάνει, δεν χάλασαν αυτοί το αεροπλάνο (εδώ, υποθέτω, αρχίζουν οι διαφωνίες). Επίσης, δεν είναι αποκλειστικά υπεύθυνοι για το κατά πόσον πλήρωμα και επιβάτες ακολουθούν τις προτάσεις τους για επισκευή και επιτυγχάνουν τους χειρισμούς του ανεφοδιασμού στον αέρα. Αν η προσπάθεια βοήθειας αποτύχει, ανεξαρτήτως του ποιος έφταιξε, το αεροπλάνο θα πέσει λόγω των βλαβών (που προκάλεσε η μεταπολιτευτική μας ιστορία) και της βαρύτητας (παγκοσμιοποιημένες αγορές).
Παρότι με τις δοκιμές επισκευής των βλαβών οι αρωγοί από το έδαφος μπορεί να επιβραδύνουν ή να επιταχύνουν την πτώση, το αεροπλάνο δεν το ρίχνουν ούτε οι μηχανικοί, ούτε οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας, ούτε οι πιλότοι του αεροσκάφους ανεφοδιασμού.

«Η πτήση διακόπτεται...»

Αυτό που νομίζω ότι γίνεται είναι ότι το πλήρωμα και οι επιβάτες του αεροπλάνου κάνουν συστηματικά του κεφαλιού τους. Μετά, για ό,τι πηγαίνει στραβά, των συνεπειών των βλαβών και της βαρύτητας περιλαμβανομένων, κατηγορούν αυτούς που κακήν κακώς βοηθούν να κατέβει το αεροπλάνο στο έδαφος όσο πιο ομαλά γίνεται.
Φυσικά, κάθε διαφορετική αξιολόγηση είναι συζητήσιμη. Αυτό δεν αναιρεί την ειλικρινή προσπάθεια δημιουργίας ενός ακριβούς μοντέλου αντίληψης της κατάστασης. Ούτε τον ειλικρινή φόβο όποιου πιστεύει στην ακρίβεια του μοντέλου ότι η βαρύτητα και οι βλάβες ρίχνουν το αεροπλάνο.

Γιατί, άραγε, η διαφορετική άποψη μιας άλλης εκτίμησης αποκαλεί όποιον πιστεύει σ' αυτό το μοντέλο τρομολάγνο, προδότη, γερμανοτσολιά, προσκυνημένο, αναξιοπρεπή και τα άλλα χαριτωμένα που ακούμε ενόψει του δημοψηφίσματος;
Μπορείς να θεωρήσεις τις φωνές των επιβατών του αεροπλάνου, που αισθάνονται (έστω και εσφαλμένα) την πτώση με μερικά g, ως εκφοβισμό ή απειλή στους υπόλοιπους; Κι αν δεν έχουν παραισθήσεις;

#GRinEuro #dimopsifisma #Nai #Oxi

Το παρόν άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο «Επί Παντός» με τίτλο «Η Ελλάδα της Κρίσης και το Προβληματικό Αεροπλάνο».